Zatkana odma olejowa – czym jest odma i jakie są objawy jej zapchania?
Odma olejowa wydaje się jednym z prostszych elementów silnika samochodowego. Jednak jeśli objawy jej zatkania zostaną przeoczone, może to się skończyć nieco droższym serwisem. Usterki spowodowane przez zapchaną odmę to przede wszystkim uszkodzenie uszczelek i wyciek oleju silnikowego, problem z odprowadzaniem gazów ze skrzyni korbowej czy wzrost ciśnień w układzie.
Spis treści:
Czym jest i jak działa odma olejowa?
Zapchana odma olejowa — z czego wynika problem z odmą?
Zatkana odma olejowa – objawy usterki
Naprawa usterki: czyszczenie odmy olejowej czy wymiana?
Czym jest i jak działa odma olejowa?
Odma olejowa w silniku to nowoczesne rozwiązanie znanego od pierwszych eksperymentów z silnikiem spalinowym elementu, który służył „odpowietrzeniu skrzyni korbowej”. Ta nazwa oznacza po prostu wnętrze bloku silnika – w którym obraca się wał korbowy. Odma olejowa zapobiega wzrostowi nadciśnienia w układzie, działając niczym zawór i filtr oleju silnikowego.
Wiadomo, że po to nalewamy do silnika olej, aby wał obracał się gładko, z minimalnymi oporami, podobnie jak inne podzespoły korzystające ze smarowania. Nie znaczy to jednak, że wał korbowy jest stale zanurzony w oleju silnikowym. Dlatego też poziom oleju sprawdza się na zimnym silniku, by cały olej miał szansę spłynąć.Warunki, jakie panują we wnętrzu silnika, powodują, że olej dostarczany jest specjalnymi kanałami do panewek, a kiedy je nasmaruje, rozbryzguje się we wnętrzu silnika, smarując od wewnątrz cylindry. Tak to wygląda na schemacie. Temperatury i ciśnienia panujące wewnątrz bloku w czasie pracy silnika, powodują, że nie jest to wyłącznie płynny olej, a często tak zwana „mgła olejowa” – rozpylone, drobniutkie cząsteczki oleju. Cała ta konstrukcja nie wymagałaby pewnie żadnego odpowietrzenia, gdyby nie fakt, że tłoki nie są perfekcyjnie szczelne, a oleje silnikowe są różnej jakości.
Kiedy paliwo spala się w cylindrze, ciśnienie powoduje ruch tłoka w dół i napędzanie samochodu. Jednak minimalne ilości spalin i niespalonego paliwa przedostają się przez uszczelniające pierścienie mocowane dookoła tłoków i trafiają właśnie do „skrzyni korbowej”. To nie jest wada konstrukcji, to świadoma decyzja inżynierów: jeśli tłoki mają poruszać się swobodnie w cylindrach, pierścienie nie mogą być perfekcyjnie szczelne, bo uniemożliwiłyby ten ruch. Dlatego każdy zapłon w każdym z cylindrów powoduje, że ciśnienie w bloku silnika minimalnie rośnie wraz z przedostawaniem się tam spalin z cylindrów. W czterocylindrowym silniku zapłon w każdym cylindrze nastąpi co dwa obroty wału, więc jeśli jedziemy na przykład trzymając 2000 obrotów na minutę, w ciągu minuty nastąpi 1000 zapłonów – czyli 1000 razy minimalnie podniesie się ciśnienie w bloku silnika.
Zapchana odma olejowa — z czego wynika problem z odmą?
Pierścienie cylindrów odstawiają tutaj kawał dobrej roboty, nie przepuszczając z komór spalania niemal nic – ale kiedy zsumuje się każde „niemal”, to przy takiej liczbie zapłonów pojawia się problem, bo ciśnienie w bloku może zacząć osiągać wartości, które spowodują, że silnik np. zassie pchany tym ciśnieniem olej przez pierścienie. Dlatego blok silnika należało odpowietrzyć – innymi słowy, zrobić w nim otworek, przez który będzie wentylować niekorzystny nadmiar ciśnienia. I tak zrobiono – do bloku silnika przymocowano wąską rurkę i uznano, że problem rozwiązany.
Do czasu. Kwestia czysto estetyczna (chlapanie skraplającym się olejem, zapach oparów) połączyła się z ekologiczną i rurka odpowietrzająca przestała być wystarczającym rozwiązaniem. Postawiono na odmę – pomysłową konstrukcję elementu, który równocześnie oddziela olej od powietrza, skrapla mgłę olejową, obniża ciśnienie w bloku silnika i kieruje wyłapany olej po oczyszczeniu z powrotem do układu smarowania. Jest estetycznie i ekologicznie – tylko, że odma stała się elementem zamiennym.
W czasie pracy osadza się w niej to, co najgorsze w oleju – sadza, woda, tłuste frakcje odparowane w bloku silnika. Dlatego odma prędzej czy później się zatyka i w tym miejscu pojawiają się problemy, które próbujemy rozwiązać.
Zatkana odma olejowa – objawy usterki
Przede wszystkim – nieprawidłowe działanie odmy olejowej skutkuje powstaniem wycieków oleju, mimo teoretycznie sprawnych uszczelnień. Najczęstsze miejsca, w których podwyższone ciśnienie w bloku spowoduje wybijanie oleju (a co za tym idzie – domino kolejnych uszkodzonych części) to uszczelniacze zaworowe czy uszczelka główna wału korbowego, czyli wyciek oleju spomiędzy skrzyni biegów a silnika.
Jeśli auto ma turbosprężarkę, niemal na pewno zaobserwujemy „pocenie się” olejem wałka turbiny. Biały dym z rury wydechowej pochodzi ze spalania oleju, jednak to właśnie zatkana odma olejowa może być przyczyną wpychania oleju do komór spalania.
Łatwym sprawdzianem odmy jest próba odkręcenia korka wlewu oleju – jeśli sytuacja z odmą jest poważna, korek będzie się trudno odkręcać, a po pokonaniu oporu usłyszymy charakterystyczne syknięcie. A jeśli po dodaniu gazu wyskakuje z mocowania bagnet służący do mierzenia ilości oleju, to znaczy, że już dawno jesteśmy spóźnieni na wymianę odmy.
Naprawa usterki: czyszczenie odmy olejowej czy wymiana?
Na szczęście odma olejowa, choć może powodować znaczące spustoszenie w silniku, jeśli jest niesprawna, to element wymienny. Zwykle jest ukryty gdzieś w górnej części bloku silnika, a jej wymiana sprowadza się do odpięcia wężyków, odkręcenia osłony, wymiany (najczęściej plastikowego) modułu separatora i odpowietrzacza wraz z uszczelkami. To dość „brudne” zajęcie, gdyż pracuje się bezpośrednio na układzie smarowania silnika, więc ważne jest przygotowanie stanowiska pracy i jego zabezpieczenie.
Nie chcemy, aby olej z wymienianej odmy wylał się na silnik ani na podłogę. Dodatkowym argumentem, żeby zlecić wymianę odmy warsztatowi (w wyszukiwarce Motointegrator.com znajdziecie ponad 13 000 warsztatów umiejących wymienić porządnie odmę olejową) jest to, że sama wymiana elementu przyniesie wprawdzie natychmiastową poprawę, ale dobrze wykonana polega na tym, że czyści się lub wymienia również wszystkie przewody olejowe i ciśnieniowe połączone z odmą. Trudno to zrobić na podwórku czy w garażu bez posiadania odpowiednich środków i sprzętu. A sama odma i jej wymiana nie są drogie, za to mogą znakomicie wydłużyć żywotność silnika.
Czytaj także:
Podgrzewanie przedniej szyby – jak działa oraz najczęstsze awarie
Zużyte opony – jak się ich pozbyć?
Jak usunąć naklejkę rejestracyjną z przedniej szyby?
