Zbieżność kół – Co to jest i jaki ma wpływ na jazdę

Spis treści

1. Zbieżność kół jest kluczowa

2. Po co ustawia się zbieżność kół?

3. Jak ustawia się zbieżność kół?

4. Zbieżność przednich kół samochodu

5. Zbieżność tylnych kół samochodu

6. Czy warto ustawiać zbieżność kół?

7. Objawy źle ustawionej zbieżności kół

8. Co ile kontrolować zbieżność kół?

9. Dbaj o geometrię zawieszenia. To Ci się opłaca

Do czego potrzebujesz zbieżności kół i jak się ją ustawia? Ile kosztuje ustawienie zbieżności kół? Zbieżność kół to jeden z parametrów tego, co nazywamy potocznie geometrią kół. Potocznie, bo bardziej precyzyjnie powinniśmy mówić „geometria zawieszenia”, ale przyjęło się, że skoro widać koła, a nie całe zawieszenie, to mówi się „geometria kół”. Zbieżność jest parametrem najczęściej korygowanym. Inne to np. kąt pochylenia kół czy kąt wyprzedzenia sworznia zwrotnicy.

Zbieżność kół jest kluczowa!

Co to takiego zbieżność kół? W największym skrócie chodzi o to, czy koła z lewej i prawej strony są ustawione równolegle. Od razu możemy powiedzieć, że najczęściej wcale nie są. Ich precyzyjne ustawienie jest projektowane w fabryce i w zależności od tego, jak zostało wyliczone, samochód może zupełnie inaczej reagować na ruchy kierownicą. Dotyczy to zbieżności kół zarówno przedniej, jak i tylnej osi, bo zbieżność ustawia się i z przodu, i z tyłu.

Jak to dokładnie wygląda? Patrząc na samochód, powiedzielibyśmy, że wszystkie jego koła ustawione są na wprost. Tak jednak nie jest. W większości przypadków, kiedy kierownica „celuje” przed siebie, każde przednie koło jest minimalnie, o pojedyncze stopnie, skręcone do środka lub na zewnątrz.

Po co ustawia się zbieżność kół?

Po to, żeby samochód reagował na ruchy kierownicy w sposób przewidywalny i bezpieczny. Przez źle ustawioną zbieżność, auto potrafi ściągać na jedną ze stron. Zbieżność kół ustawia się w taki sposób, że przednia część kół na jednej osi znajduje się bliżej siebie niż tylna. Koła są skierowane w swoją stronę i chociaż sposób regulacji może wydawać się nieprawidłowy, reguła ta ma swoje wyjaśnienie. Pochylenie kół ku sobie sprawia, że w czasie jazdy (a więc gdy działają na nie siły oporu), te zaczynają kręcić się niemalże równolegle.

Nie ma czegoś takiego jak uniwersalna zbieżność w samochodzie. Stopień odchylenia kół zależy od tego, czy mówimy o osi napędzanej, czy nienapędzane. Jest ona zależna także od rodzaju napędu i uwarunkowań konstrukcyjnych. Dlatego tak kluczowe jest to, aby podczas regulacji Twój mechanik posiłkował się danymi fabrycznymi — wyłącznie wtedy, gdy posiadasz parametry określone przez producenta, wykonanie procedury przywróci pojazdowi prawidłowe właściwości jezdne. 

Zbieżność kół to jeden z czynników powodujących, że auto ma tendencję do samoprostowania kierownicy (innym parametrem geometrii zawieszenia wpływającym na takie zachowanie jest wspomniany kąt wyprzedzenia sworznia zwrotnicy, ale to temat na osobny artykuł).

Jak ustawia się zbieżność kół?

Kluczowa jest jednak jeszcze jedna kwestia. Regulując geometrię zawieszenia i bazując na danych producenta, mechanik może ustawić nie tylko zbieżność kół. Czasami liczy się ich równoległe ustawienie czy rozbieżność. O rozbieżności można mówić wtedy, gdy przednie części kół jednej osi są ustawione do zewnątrz. 

Na przykład: Samochody przednionapędowe nowego typu, przednią oś powinny mieć ustawioną zbieżność w sposób rozbieżny. Powód przemawiający za tym jest prosty. Napęd ustawiony w taki sposób sprawia, że rozbieżność w czasie jazdy (przekazywania momentu obrotowego na przednie koła) w wyniku działających sił jest zmniejszana, a koła ustawiają się równolegle.

Każde z ustawień przynosi pewne zalety i wady. To, jak konkretnie wygląda lista, punktujemy w poniższych punktach:

• Koła zbieżne – samochód prowadzi się stabilnie i raczej nie wymaga korygowania toru jazdy. Z drugiej strony zbieżność kół przedniej osi sprawia, że pojazd jest bardziej oporny podczas skręcania, a do tego charakteryzuje się szybszym zużywaniem opon i większym spalaniem.

• Koła rozbieżne – samochód lepiej zachowuje się w zakręcie. Szybciej reaguje na ruchy kierownicą i precyzyjniej wykonuje skręty. Niestety może być bardziej nieprzewidywalny w razie poślizgu, a do tego szybciej ściera opony i zużywa większą ilość paliwa.

• Koła równoległe – w tym przypadku optymalizowane jest zużycie opon i paliwa. Komplet ogumienia pozwala na pokonanie większej ilości kilometrów. Jednocześnie auto wymaga korygowania toru jazdy na wprost, a do tego oferuje ograniczoną możliwość wykonywania manewrów.

W sytuacji, w której wiesz już, co to jest zbieżność kół, powinieneś dowiedzieć się, jak konkretnie się ją ustawia. W przypadku przedniej osi służą do tego końcówki drążka kierowniczego. Należy je odkręcić lub dokręcić do uzyskania właściwego wyniku pomiaru. Aby wiedzieć, w jaki sposób ustawić drążek, mechanik w profesjonalnym warsztacie musi zamontować na aucie tarcze pomiarowe. Regulacji dokonuje się na podstawie odczytów i przeliczeń dokonywanych przez komputer.

Jak ustawić zbieżność na sznurek?

Zasada regulowania geometrii jest dość prosta. Dlatego poszukując informacji w sieci, każdy może natknąć się na hasło: jak ustawić zbieżność na sznurek. Czy jest to możliwe? Tak, ale ta metoda nie jest tak precyzyjna, jak w przypadku użycia urządzenia do ustawiania geometrii 3D. W tym celu należy unieść przednią oś pojazdu nad ziemię i ustawić auto na kobyłkach. Następnie dolną część nadwozia obwiązuje się sznurkiem. Ten można zaczepić o przedni zderzak. Do tego powinien być oplątany w taki sposób, aby na boku dotykał wyłącznie kół, a nie np. drzwi czy błotnika.

Aby wiedzieć, jak ustawić zbieżność na sznurek, pamiętaj o jeszcze jednej wskazówce. Po uniesieniu auta nad drogę ustaw jego kierownicę prosto.

Kolejnym krokiem jest sprawdzenie, czy sznurek jest równolegle do całego koła. W tym punkcie powinieneś wiedzieć, że najlepiej ściągnąć z koła kołpak. Ten czasami może przeszkadzać podczas pomiaru. W sytuacji, w której sznurek dotyka tylko jednej strony koła, trzeba przeprowadzić regulację ustawienia. Ustawienie zbieżności samemu polega w tym przypadku na dokręceniu lub odkręceniu końcówki, lub drążka kierowniczego. W ten sposób reguluje się stopień odchylenia.

Oczywiście hasło „jak ustawić zbieżność na sznurek” nie wyczerpuje wszystkich możliwości, z których możesz skorzystać w swoim garażu. Bo są też specjalne zestawy, które imitują działanie maszyny regulującej stosowanej w warsztatach. Tak właściwie to nie do końca imitują, ale pozwalają na pomiar odległości między przednią i tylną częścią kół jednej osi. Tyle że każda z tych metod pomiarowych i regulacji nie jest doskonała. Nie bierze pod uwagę producenckich wskazań dotyczących odchyleń. Tym samym może nie przynieść zamierzonego skutku.

Zbieżność przednich kół samochodu

To, jak ustawia się zbieżność przednich kół, w dużym stopniu zależy od tego, na jaką oś napędzany jest samochód. W autach, gdzie przednie koła zarówno przenoszą moc na asfalt, jak i służą do kierowania, reguły są inne niż w przypadku napędu na tył czy 4x4. Zacznijmy od najpopularniejszych samochodów z napędem na przednie koła.

W ich przypadku przednie koła ciągną cały samochód, więc konstrukcyjnie jest on chętny do jazdy na wprost. Dlatego, żeby manewrowanie było łatwiejsze, przednie koła ustawione są niemal zawsze minimalnie rozbieżnie (w neutralnym położeniu kierownicy każde przednie koło „patrzy” nieco na zewnątrz). Samochód, jadąc prosto, obciąża nieco bardziej wewnętrzną część bieżnika opon.

Inaczej wygląda sytuacja w samochodach z tylnym napędem. Tam całość auta jest pchana przez tylną oś, więc – jak wie każdy, kto próbował pchać sznurek – przód samochodu nie ma skłonności do jazdy na wprost. Dlatego w samochodach z tylnym napędem zbieżne ustawienie przednich kół powoduje, że podczas jazdy na prostej nie musimy korygować kierunku jazdy.

Gdyby ustawić koła idealnie równolegle, opory na oponach przenoszące się na przednie zawieszenie i układ kierowniczy powodowałyby, że podczas jazdy na wprost konieczne byłoby ciągłe korygowanie toru jazdy. Z kolei, gdyby ustawić koła rozbieżnie, auto będzie bardzo nerwowe. Owszem, będzie chętnie skręcać, ale wręcz zbyt chętnie.

Zbieżność tylnych kół samochodu

A co z tylną osią? W przypadku samochodów z przednim napędem jest ona ciągnięta przez przednią, więc zbieżność tylnych kół ma mniejsze znaczenie przy jeździe na wprost, ma jednak znaczenie przy skręcaniu. Warto tu pamiętać, że samochody z przednim napędem wykazują naturalną skłonność do zarzucania tyłem przy częstym manewrze, jakim jest odruchowe nagłe odjęcie gazu w zakręcie w niebezpiecznej sytuacji. Aby zapewnić kierowcy możliwość kontrolowania auta w takich okolicznościach, ustawia się tylne koła równolegle lub (w największych samochodach) zbieżnie.

Z kolei w samochodach z napędem na tył, w których konstruktorom zależy na równomiernym przeniesieniu mocy na asfalt, przeważnie zbieżność tylnej osi ustawia się neutralnie, czyli koła są do siebie równoległe.

W przypadku samochodów z napędem na cztery koła przód ustawia się przeważnie tak jak w przednionapędowych, ale ustawienia tyłu mogą być znacznie bardziej zróżnicowane. Wynikają z rodzaju napędu 4x4 i charakteru samochodu. W zależności od tych czynników producenci zalecają bardzo różne ustawienia kół tylnej osi.

Czy warto ustawiać zbieżność kół?

Tak, zbieżność kół jest bardzo ważna. Wpływa na bezpieczeństwo i komfort jazdy, a nasze drogi powodują, że należy ją sprawdzać minimum raz na rok, maksymalnie 2 lata. Jeśli wymaga poprawy, cena nie jest wysoka – za kompletne ustawienie geometrii obejmujące również zbieżność kół zapłacisz od 100 do 200 złotych. To niewielka cena za dobrze prowadzący się, bezpieczny samochód, który w dodatku nie będzie nadmiernie zużywał opon.

Musisz pamiętać, że ustawienie zbieżności kół nie może być dowolne. Najbezpieczniej jest trzymać się parametrów fabrycznych i ustawić zbieżność według zaleceń producenta. Dopiero kiedy pomiar geometrii wykaże, że zbieżność zgadza się z zaleceniami, doświadczony mechanik może wprowadzić delikatne korekty w zależności od oczekiwań klienta. Będą to jednak zmiany minimalne i w zakresie dopuszczonym przez producenta.

Objawy źle ustawionej zbieżności kół

Skutkiem źle ustawionej geometrii kół może być nieprzewidywalne zachowanie się pojazdu w trudnej sytuacji na drodze. Dużo trudniej będzie go wyprowadzić z poślizgu czy wykonać nagłą zmianę pasa ruchu, wynikającą z próby ominięcia przeszkody. Powinieneś też jednak wiedzieć, że z błędnie ustawioną zbieżnością, samochód nie potrafi jechać na wprost. Cały czas musisz kontrować tor jazdy za pomocą kierownicy.

Poza tym źle ustawiona zbieżność w samochodzie przynosi też skutki na polu eksploatacyjnym. Sprawia, że bieżnik opony jest krzywo ścierany. Może to doprowadzić do mocniejszego jego dotarcia po zewnętrznej lub wewnętrznej stronie, ewentualnie powstania efektu ząbkowania. Każdy z tych przypadków kwalifikuje opony do wymiany. Bo docieranie jednej z części bieżnika osłabia trakcję, a ząbkowanie przyczynia się do tego, że ogumienie zaczyna mocno hałasować w czasie jazdy z większą prędkością.

Bywa, że zbieżność kół przestawia się w wyniku ingerencji mechanika. Dotyczy to przypadku wymiany elementów zawieszenia lub układu kierowniczego, a w szczególności końcówek drążków kierowniczych lub samych drążków. Ustawienie może jednak zmienić się też samoczynnie podczas eksploatacji. Kąt pochylenia koła są w stanie przestawić nie tylko napotkane przez pojazd przeszkody i nierówności. Wpływ na ten parametr ma również postępujący stopień zużycia części podwozia. Przy czym szczególnie podatne są osie wielowahaczowe.

Znajdź warsztaty wykonujące usługę ustawienia geometrii i zbieżności kół w swojej okolicy:

Co ile kontrolować zbieżność kół?

Wiedząc, co to jest zbieżność kół, powinieneś też wiedzieć, jak kluczowa jest jej kontrola. Badanie należy oczywiście wykonać po każdej naprawie zawieszenia lub układu kierowniczego. W każdym z tych przypadków mogło dojść do przestawienia ustawienia drążka kierowniczego. Mechanik powinien też obejrzeć auto w sytuacji, w której najechałeś na przeszkodę w jezdni i zauważyłeś, że od tego momentu samochód jest ściągany w jedną ze stron.

Jeżeli w Twoim pojeździe nie występuje żadna z powyższych przesłanek, kontrolę zbieżności wykonuj mniej więcej raz na dwa lata lub co maksymalnie 30 tys. km. Chociaż nie brakuje mechaników, którzy zalecają powtarzanie kontroli nawet raz w roku. Decyduje o tym duża ilość nawierzchni niskiej jakości, które można spotkać na polskich drogach. Pilnowanie tego interwału jest tym bardziej ważne, że kontrola geometrii kół wykonana np. w stacji diagnostycznej, nie oznacza wydatku wyższego niż 50 zł.

Dbaj o geometrię zawieszenia. To Ci się opłaca

Podsumowując, zbieżność kół jest kluczowa dla sposobu prowadzenia się pojazdu, ale także trwałości ogumienia. Musisz ją zatem kontrolować i to w sposób regularny. Dodatkowo powinieneś reagować na wszelkie objawy mówiące o tym, że geometria mogła zostać przestawiona. I w tym przypadku nie sugeruj się kosztami. Bo chcąc zaoszczędzić od 50 do 200 zł, możesz sprawić, że samochód stanie się nieprzewidywalny na drodze lub po prostu zniszczysz jego opony. Ich wymiana będzie Cię dużo kosztować!

Ponieważ ustawienie geometrii wymaga wiedzy, precyzji i odpowiedniego sprzętu, powinieneś znaleźć w Motointegrator.com warsztat, który zna się na ustawianiu zbieżności i innych parametrów zawieszenia. Tym bardziej że korzystając z wyszukiwarki ekspertów, uzyskasz nie tylko dane warsztatu, ale i informacje na temat opinii pozostawionych przez poprzednich klientów. Upewnisz się zatem, że wybrany punkt jest miejscem właściwym, któremu można ufać.