Dlaczego warsztat samochodowy powinien posiadać własny sprzęt diagnostyczny?

Diagnostyka komputerowa – co to jest? Co powinien wiedzieć przeciętny kierowca, posiadacz samochodu?

Elektronizacja samochodów rozpoczęła się w latach siedemdziesiątych ubiegłego stulecia. Rozpoczął ją system przeciwdziałający blokowaniu kół podczas hamowania, szerzej znany jako ABS. Po raz pierwszy zadebiutował on w 1971 roku na pokładach Chryslera Imperial (Sure Brake) oraz Nissana President. W 1978 roku niemiecka firma Bosch stworzyła pierwszy ABS z elektronicznym sterownikiem. Początkowo trafiał on na wyposażenie luksusowych aut Mercedesa, albowiem był bardzo drogi.

Jeszcze wcześniej pojawiły się pierwsze próby elektronizacji silników. W 1967 roku zadebiutował pierwszy elektronicznie sterowany wtrysk paliwa Bosch D-Jetronic, który zastosowano w Volkswagenie 1600. Kilkanaście lat później, w końcówce lat 70 - tych ubiegłego wieku, Bosch opracował elektronicznie sterowany wtrysk benzyny Motronic, z jedną centralną jednostką sterującą, zbudowaną w technice mikroprocesorowej.

Prawdziwy rozwój nadszedł z chwilą masowej produkcji tanich mikroprocesorów, które zrewolucjonizowały elektronikę oraz pozwoliły opracowywać nowe rozwiązania dla motoryzacji.

Komputer sterujący pracą silnika nie musiał posiadać wielkiej mocy obliczeniowej, nie zabierał wiele miejsca (miał zazwyczaj wielkość książki) i na bieżąco zbierał informacje z szeregu czujników, aby na ich podstawie właściwie dobierać dawkę wtryskiwanego paliwa.

W latach dziewięćdziesiątych wprowadzono pierwsze normy emisji spalin Euro. Rosły wymagania klientów, którzy oczekiwali aut bardziej dynamicznych i równocześnie, bardziej oszczędnych. W związku z tym, komputery sterujące pracą silnika miały przed sobą coraz więcej zadań. I równocześnie, musiały czerpać coraz więcej informacji z szeregu nowych czujników.

Spójrzmy teraz na przykład. Komputer sterujący pracą typowego silnika benzynowego, z elektronicznie sterowanym, wielopunktowym wtryskiem, czerpie informacje z takich czujników, jak: czujnik położenia wału korbowego, czujnik położenia wałka rozrządu, czujnik prędkości obrotowej silnika, czujnik położenia przepustnicy, przepływomierz powietrza, czujnik temperatury powietrza zasysanego i wiele innych.

Awaria jednego czujnika powoduje, że silnik przestaje działać we właściwy sposób. W jaki sposób mechanik może sprawdzić, co jest powodem awarii? Do tego celu służy właśnie diagnostyka komputerowa.

Początkowo każdy producent samochodów opracowywał własny standard – przez to diagnostyka komputerowa silnika i innych elementów mogła być przeprowadzana tylko w autoryzowanych stacjach obsługi danego producenta. Przykładem może być interfejs wyprodukowany w 1980 roku przez General Motors.

Standaryzacja była możliwa ze względu na dwie rzeczy: zmiany prawne w USA i Europie oraz wprowadzenie we wszystkich autach systemów elektronicznych, kontrolujących skład mieszanki, z sondą lambda. Początkowo wprowadzono jednolity system OBD (On Board Diagnostics), a w 1996 w USA i w 2001 na terenie UE obowiązkowym elementem wyposażenia każdego nowego samochodu stał się system OBD2. Obowiązuje on do dziś.

System charakteryzuje się tym, że bez względu na markę auta, posiada ujednolicone gniazdko, umieszczone w desce rozdzielczej, najczęściej pod kierownicą. W pamięci jednostek sterujących zapisywane są kody błędów (diagnostic trouble codes – DTC) o takiej samej symbolice dla wszystkich aut, z opisem w języku angielskim (na przykład PO148 – Fuel Delivery Error, błąd dostarczania paliwa). Do odczytywania błędów służą urządzenia, składające się z interfejsu (wtyczki), jednostki komputerowej z oprogramowaniem oraz wyświetlacza.

Wprowadzenie OBD2 pozwoliło na diagnostykę aut przez niezależne warsztaty, a także samodzielną, przez użytkowników.

W kwietniu 2018 roku los OBD2 w nowych samochodach zawisł na włosku. Władze Unii Europejskiej chciały wyeliminować konieczność stosowania złącza w każdym aucie, na rzecz złącza bezprzewodowego, działającego w konkretnym standardzie łączności. W praktyce, oznaczałoby to powrót do czasów sprzed OBD2, w których nowe auta mogłyby diagnozować i naprawiać tylko ASO. Na skutek masowych protestów branży motoryzacyjnej w całej Europie, standardowe złącze OBD2 pozostało. Przynajmniej na razie.

Obecnie w samochodach o prostszej konstrukcji i słabszym wyposażeniu stosuje się jedną, centralną jednostkę sterującą, która kontroluje pracę silnika, skład mieszanki paliwowej i pracę katalizatora (i filtra DPF w dieslach) oraz steruje pracą systemów bezpieczeństwa aktywnego (np. ABS).

W pojazdach z bogatszym wyposażeniem (zwłaszcza samochodach klasy premium) może znajdować się nawet kilkanaście jednostek sterujących, z których każda odpowiada za określony układ (jedna za silnik, druga za komfort i multimedia, trzecia za bezpieczeństwo, czwarta za automatyczną skrzynię biegów itd.). Jednostki sterujące są połączone ze sobą magistralami przesyłu danych (najczęściej CAN, ale stosuje się też inne, np. LIN) i komunikują się pomiędzy sobą oraz podległymi sobie sterownikami za sprawą komunikatów, budowanych wg jednego, określonego wzoru. Nietrudno się domyślić, że jedna jednostka sterująca zbiera informacje z kilkunastu albo nawet kilkudziesięciu czujników – i to w czasie rzeczywistym.

Dodatkowo, niektórzy producenci aut wprowadzili swoje własne systemy ostrzegawcze, które wyświetlają komunikaty ostrzegawcze na ekranach komputerów pokładowych.

Diagnostyka komputerowa – jest zawsze jedną z usług profesjonalnego warsztatu

Współczesny warsztat samochodowy musi posiadać urządzenie do diagnostyki komputerowej. Najprostsze urządzenia pozwalają na sprawdzenie kodów błędów i ich wykasowanie po naprawie. Można dzięki nim również rozkodować VIN, sprawdzić realny przebieg auta czy też skontrolować, czy w pamięci jednostki sterującej nie są zapisane informacje o uczestnictwie w wypadku (crash data). Mechanik może również kontrolować poprawność pracy poszczególnych podzespołów po włączeniu silnika, monitorując dane dotyczące obrotów silnika, wtrysku, pracy przepływomierza i sondy lambda.

Najwięcej możliwości daje profesjonalny komputer diagnostyczny. To urządzenie, które posiada własną rozbudowaną jednostkę sterującą, przewodowy lub bezprzewodowy interfejs OBD2, własny wyświetlacz bezprzewodowy, albo złącze do ekranu komputera, a dodatkowo także podłączony oscyloskop i multimetr. W tym przypadku mechanik może liczyć na wsparcie ze strony oprogramowania, które zapewnia dostęp do informacji technicznej producenta.

W przypadku błędu, informującego o awarii czujnika, można porównać parametry jego pracy z danymi wzorcowymi. W ciągu kilku chwil wiadomo również, w którym miejscu znajduje się czujnik, jak należy do zdemontować, zgodnie z zaleceniami producenta itd.

Diagnostyka komputerowa to ogromne wsparcie dla mechanika. Można to przyrównać do wizyty u lekarza. Pomimo ogromnej wiedzy i lat praktyki, lekarz nie będzie w stanie dokładnie określić powodów choroby pacjenta, bez skorzystania z przyrządów lekarskich, prześwietlenia, czy np. badania krwi. Obecnie, nawet najbardziej doświadczony mechanik nie będzie w stanie określić powodu awarii bez diagnostyki.

Diagnostyka komputerowa jest niezbędna do takich czynności, jak:

• Sprawdzenie, dlaczego w samochodzie zapaliła się kontrolka check engine, odczytanie kodu błędu, który to spowodował;
• Sprawdzenia stanu silnika samochodu, a w szczególności jego układu wtryskowego (zwłaszcza bezpośredniego wtrysku paliwa, np. Common Rail w dieslach), zapłonowego, dolotowego itd;
• Wymiana wtryskiwaczy Common Rail zawsze wiąże się z koniecznością ich adaptacji, z użyciem komputera diagnostycznego;
• Sprawdzenia sprawności układu oczyszczania spalin;
• Kontroli pracy automatycznych skrzyń biegów;
• Kontroli pracy zaawansowanych układów napędowych, np. elektronicznie załączanych napędów na obie osie;
• Sprawdzenia stanu układów bezpieczeństwa biernego (poduszki powietrzne, czujniki zderzenia) i aktywnego (ABS, ASR, ESP i inne, np. Hill Holder);
• Skontrolowanie poprawności wyposażenia kabiny auta w pojazdach premium (systemów podległych pod komputer komfortu, takich jak klimatyzacja automatyczna, sterowniki szyb, elektrycznie regulowane fotele itd.);
• Naprawy zaawansowanych zawieszeń, np. z amortyzatorami o zmiennej charakterystyce tłumienia.

Diagnostyka komputerowa w niektórych samochodach jest niezbędna do wykonania czynności serwisowych, takich, jak:

• Wymiana płynów eksploatacyjnych. W wielu samochodach premium wymiana oleju silnikowego, filtra oleju, filtra powietrza, czy płynu chłodniczego wymaga podłączenia pojazdu pod komputer diagnostyczny;
• W wielu samochodach z silnikami diesla z tzw. mokrym filtrem FAP (filtrem cząstek stałych) uzupełnienie poziomu płynu katalitycznego wiąże się z koniecznością podłączenia pojazdu pod komputer;
• Podobnie wygląda sprawa uzupełnienia płynu AdBlue w pojazdach spełniających normy Euro 6;
• Wymiana części eksploatacyjnych układu hamulcowego w wielu autach premium wymaga podłączenia komputera diagnostycznego. Nie tylko do adaptacji nowych części, ale również do możliwości cofnięcia tłoczków w zaciskach hamulcowych;
• Wymiana opon w samochodach z czujnikami ciśnienia powietrza TPMS (system bezpośredni – z czujnikami w wentylach) zawsze wiąże się z koniecznością ich zaprogramowania za pomocą komputera diagnostycznego.

Diagnostyka komputerowa przy zakupie samochodu:

• Pozwala na sprawdzenie stanu technicznego auta (wszystkich układów), zapisanych informacji o ewentualnym uczestnictwie w wypadkach, jak również rozkodowanie numeru VIN.

Co klient zyskuje, jeśli warsztat korzysta z diagnostyki komputerowej?

Diagnostyka komputerowa silnika albo innych układów, w połączeniu z wiedzą i doświadczeniem mechanika, znacząco przyspiesza czas naprawy oraz zmniejsza jej koszty.

Jeśli diagnostyka komputerowa wskazuje na awarię określonego czujnika, mechanik sprawdza jego stan, a także inne zależności, które mogły spowodować awarię.

Przykładowo, diagnostyka komputerowa wskazuje błąd związany z wypadaniem zapłonów na jednym z cylindrów (np. PO301 – wypadanie zapłonów na pierwszym cylindrze). Może to oznaczać uszkodzenie elektronicznie sterowanej cewki zapłonowej lub zespołu cewek (w zależności od konstrukcji silnika), świecy zapłonowej a w starszych autach przewodu zapłonowego (przewodu wysokiego napięcia), kopułki rozdzielacza, albo palca rozdzielacza. Sprawdzenie, który podzespół jest powodem awarii, należy już do mechanika.

Gdzie znaleźć dobry warsztat samochodowy, w którym wiedza mechaników wspierana jest przez diagnostykę komputerową?