EBS – zastosowanie, objawy usterki i naprawa

Spis treści: 

1. Co to jest EBS?

2. Jak działa EBS?

3. Współpraca pojazdu z naczepą – ważna zaleta systemu EBS

4. EBS a tempomat adaptacyjny

5. Jak działa EBS?

6. Zalety systemu EBS

7. Objawy usterki systemu EBS

8. Naprawa systemu EBS

Hamowanie pojazdem o zwiększonej masie różni się od hamowania zwykłym samochodem osobowym. Ciężar sprawia, że zatrzymywanie i wytracanie prędkości podstawowym układem hamulcowym nie zawsze jest wystarczające. W terenie górskim oraz podczas długich zjazdów niezbędne jest hamowanie silnikiem i wykorzystywanie retardera, czyli zwalniacza zapobiegającego nadmiernemu wzrostowi prędkości. 

Korzystanie wyłącznie ze zwykłego hamulca nożnego mogłoby doprowadzić do przyspieszonego zużycia okładzin ciernych, a w skrajnych przypadkach do przegrzania hamulców i utraty siły hamowania. Nie bez przyczyny w przypadku maszyn o dużej wadzie, na najbardziej stromych odcinkach dróg górskich stosuje się rampy awaryjnego hamowania. Do takiej awarii dochodzi często na skutek ciągłego trzymania stopy na hamulcu i nieużywania hamulca górskiego. Zadaniem systemu EBS jest między innymi zapobieganie takim sytuacjom.

Co to jest EBS?

EBS to elektroniczny system zarządzania układem hamulcowym (ang. Eletronic Brake System). Integruje on wszystkie systemy odpowiedzialne za hamowanie, trakcję czy utrzymanie stabilnego toru jazdy, czyli:

• ABS – system zapobiegający blokowaniu kół podczas hamowania,

• ESP – system elektronicznej stabilizacji toru jazdy,

• ASR – system zapobiegający uślizgowi kół podczas przyspieszania.

To jednak nie wszystko, co potrafi system EBS. Zarządza on również innymi systemami odpowiadającymi za spowalnianie samochodu, również tymi niezwiązanymi z pneumatycznym lub pneumatyczno-hydraulicznym układem hamowania. Moduł EBS zarządza również retarderem, zwanym też spowalniaczem lub hamulcem górskim. To hamulec spowalniający pojazd nie poprzez okładziny cierne hamulców, ale dzięki zwiększeniu oporu na wale napędowym. Retarder używany jest przede wszystkim na długich i stromych zjazdach, na których zwykłe hamowanie silnikiem jest niewystarczające. Co ciekawe, system EBS jest też sprzężony ze sterownikiem silnika (ECU). Tym samym może również automatycznie hamować silnikiem, kontrolować biegi czy przymykać przepustnicę.

Sprawdź również nasz materiał: Zimą tracisz przyczepność na drodze? Sprawdź działanie systemu ASR

Jak działa EBS?

Największą zaletą systemu EBS jest to, że jego działanie jest dla kierowcy niemal niezauważalne. Kierowca nie musi już własnoręcznie zarządzać dźwigienką retardera, czy umiejętnie hamować silnikiem, bo zrobi to za niego elektroniczny układ hamowania. Po wciśnięciu pedału hamulca elektroniczny sterownik EBS sam zadecyduje, czy wykorzysta w danej sytuacji retarder, intarder (hamulec hydrokinetyczny skrzyni biegów), hamowanie silnikiem czy pneumatyczny system hamulcowy, oddziałujący na okładziny cierne. Co ważne, zrobi to bardzo szybko, dzięki czemu podczas hamowania awaryjnego oszczędzi cenne ułamki sekund.

Ważnym zadaniem systemu EBS jest też zarządzanie układami w trakcie przyspieszania czy pokonywania zakrętów. Zintegrowany układ EBS wykorzystuje czujniki przeciążeniowe oraz te mierzące prędkość obrotową kół. Dzięki temu jest w stanie zareagować podczas poślizgu samochodu. Kontrolę nad przepustnicą oraz poszczególnymi kołami ma również system ASR, który jest wbudowany w elektroniczny układ EBS. Zadaniem ASR jest zapobieganie buksowaniu kół podczas ruszania i zapewnienie jak najlepszej trakcji. 

Współpraca pojazdu z naczepą – ogromna zaleta systemu EBS

Warto wiedzieć, że elektroniczny układ hamulcowy zarządza nie tylko hamulcami pojazdu, ale i naczep. Szereg czujników rozmieszczonych w całym systemie, a także czujnik nacisku na hak lub inne elementy, dobierają siłę hamowania całego zestawu. Kompatybilność maszyny i naczepy pozwala na dobry rozdział momentu hamującego w taki sposób, aby hamowanie było jak najskuteczniejsze. Liczy się nie tylko długość drogi hamowania, ale również utrzymanie stabilności i manewrowości zestawu. System EBS zapobiega też sytuacji, w której naczepa mogłaby „wyprzedzić” pojazdu na śliskiej nawierzchni.

EBS a tempomat adaptacyjny

Korzystanie z systemu EBS szczególnie pomocne jest w terenie górskim, który wymaga od kierowcy największych umiejętności. Dotychczas kierowca musiał ręcznie wybierać nastawy reterdera, w zależności od pochyłu terenu czy dopuszczalnej prędkości. Elektroniczny układ hamowania wspomaga kierowcę i w tym zakresie, oferując funkcję przypominającą tempomat adaptacyjny. 

Z EBS nie trzeba podczas zjazdu ze wzniesienia trzymać wciśniętego pedału hamulca przez cały czas. Gdy kierowca zwolni do docelowej prędkości i odpuści hamulec, sterownik EBS samoczynnie utrzyma zadaną prędkość pojazdu, bez żadnej interwencji. Kierowca może więc skupić się na pokonywaniu zakrętów, obserwowaniu drogi i prowadzeniu ciężkiego pojazdu. Ta niepozorna funkcja EBS w dużej mierze ogranicza zmęczenie fizyczne oraz poznawcze kierowcy. Dzięki temu jazda w terenie górskim nie powoduje u niego tak wysokiego stresu, jak bez EBS. Kontrola sił sprzęgu pozwala więc na łatwiejsze opanowanie pojazdu i naczepy, a także zwiększa stabilność zestawu. 

Jak działa EBS?

Sercem EBS jest zintegrowany zespół komputerowy, który odczytuje informacje z wielu źródeł. O zachowaniu samochodu elektroniczny układ hamulcowy dowiaduje się nie tylko z czujników ABS/ESP, ale również czujników przeciążeniowych czy nawet radarów. Zewnętrzne radary stosowane są m.in. w pojazdach marki Mercedes Benz z systemem Active Brake Assist. Sterownik komputerowy połączony jest z magistralą CAN, która zarządza wszystkimi systemami auta, dzięki czemu EBS może zarządzać również sterownikiem silnika (ECU) czy skrzynią biegów.

Sygnały wysyłane przez EBS realizowane są poprzez modulator EBS, czyli rozdzielacz ciśnienia. To bardzo ważny element, gdyż  pozwala ograniczyć zwłokę aktywacji hamulców do minimum. Wykorzystanie elektrozaworów skraca czas pomiędzy wciśnięciem pedału gazu a zaciśnięciem się okładzin na tarczach hamulcowych, dzięki czemu można skrócić drogę hamowania nawet o 10 proc. Elektropneumatyczny system jest oczywiście wspierany przez tradycyjny układ pneumatyczny, który zapewni bezpieczeństwo w przypadku utraty zasilania EBS lub usterki systemu. Nie trzeba więc obawiać się, że uszkodzenie EBS lub któregokolwiek z jego elementu grozi utratą siły hamowani lub awarią hamulca postojowego.

Zobacz też: Ratuje w poślizgu, ale też wymaga uwagi. Cichy asystent ABS

Zalety systemu EBS

Elektropneumatyczny system zawiadywania stosowany jest przez wszystkich głównych producentów europejskich i amerykańskich. System EBS znajdziesz w pojazdach takich marek jak: 

• Iveco, 

• Renault, 

• MAN, 

• Mercedes Benz, 

• Scania,

• Volvo. 

Niekiedy mają one własne nazwy handlowe, np. BrakeMatic (MAN), jednak oferują podobne rozwiązania, wpływające na bezpieczeństwo jazdy.

To bowiem zwiększenie bezpieczeństwa czynnego pojazdu jest największą zaletą systemu EBS. Współpraca kluczowych podzespołów skraca drogę hamowania, zapobiega przegrzaniu hamulców i poprawia stabilność samochodu. Dzięki EBS nawet początkujący kierowca wykorzysta w trudnym terenie systemy hamowania w sposób, w jaki robi to doświadczona osoba. Obsługa wszystkich systemów ogranicza się do naciśnięcia pedału hamowania. Dlatego, ryzyko paniki czy nieprawidłowego zarządzania hamulcami spada do minimum. Przypadki przegrzania okładzin ciernych i tragicznych wypadków w terenach górskich jednoznacznie pokazują, że taki system był bardzo potrzebny.

Nie można także zapomnieć o innych korzyściach wynikających z użytkowania systemu EBS. Pozwala on m.in.:

• zwiększyć trwałość okładzin ciernych,

• ograniczyć wydatki eksploatacyjne na układ hamulcowy,

• zwiększyć koncentrację kierowcy,

• poprawić komfort podróżowania,

• zmniejszyć zmęczenie fizyczne i psychiczne kierującego,

• zachować stabilność pojazdu w awaryjnej sytuacji,

• wykorzystać pojazd w trudnym terenie.

Objawy usterki systemu EBS

Jak każdy system elektroniczny, tak i EBS może odmówić posłuszeństwa. Jak wspominaliśmy wyżej, nie ściąga to bezpośredniego zagrożenia na kierowcę.  Nawet po dezaktywacji EBS kierowca może bezpiecznie zatrzymać i unieruchomić pojazd. Awaria układu EBS w większości przypadków zostanie zasygnalizowana kodem błędu na desce rozdzielczej, dzięki czemu kierujący może niezwłocznie zareagować. 

Usterki całego modulatora EBS zdarzają się rzadko i po wykryciu błędu ECU odcina wyłączne zasilanie konkretnego, uszkodzonego modułu lub czujnika. Błędny odczyt sygnału z czujników prędkości obrotowych kół, czujnika prędkości lub czujników przeciążeniowych nie musi wiązać się z dezaktywacją całego systemu. Czasem układ EBS przejdzie jedynie w tryb awaryjny i umożliwi bezpieczne dotarcie do celu. Trzeba mieć jednak na uwadze, że jednostka sterująca może uniemożliwić dalszą jazdę samochodem. Wtedy  jedynym rozwiązaniem będzie odholowanie pojazdu usunięcie usterki przez techników na miejscu.

Naprawa systemu EBS

Najpoważniejsze usterki systemu EBS, które wpływają na bezpieczeństwo jazdy, zapisywane są w pamięci błędów bezpieczeństwa i mogą być aktywne nawet po usunięciu ich bezpośredniej przyczyny. Oznacza to, że będą one wyświetlać się nawet po naprawie uszkodzonego czujnika, obwodu czy podzespołu. Stąd też auta o większej masie z elektronicznym systemem hamowania powinny być obsługiwane przez doświadczonych techników, którzy dysponują odpowiednim komputerem diagnostycznym. Jest on potrzebny nie tylko do wykrycia źródła błędu (powszechnym błędem jest stwierdzenie awarii całego systemu EBS), ale również do usunięcia kodu w specjalnym trybie bezpieczeństwa. 

Mimo że systemy EBS u czołowych producentów mają podobne funkcje, realizowane są często w odmienny sposób. Dlatego, nie w każdym przypadku wystarczy uniwersalny komputer diagnostyczny wpięty w złącze OBD. Większe nieprawidłowości wymagają użycia specjalistycznych urządzeń peryferyjnych z dedykowanym oprogramowaniem, które dają narzędzia do szukania przyczyn głębiej.

Fachowy serwis elektronicznego układu EBS jest niezbędny także podczas napraw eksploatacyjnych, np. wymiany klocków i tarcz hamulcowych, odpowietrzników hamulców, uszkodzonych czujników ABS, wadliwych czujników obrotu kół oraz innych podzespołów. Aby system autodiagnostyczny EBS działał prawidłowo, wszystkie części muszą być kompatybilne z systemem, a często również zakodowane w jednostce sterującej. W innym przypadku sterownik cały czas będzie wyświetlał informację o zużyciu elementów i konieczności ich wymiany. Jeszcze gorsze konsekwencje może mieć wysyłanie błędnych informacji przez niezintegrowane czujniki, które sprawią, że reakcje systemu EBS będą nieadekwatne do sytuacji drogowych. Na diagnostykę warto się udać nie tylko wtedy, gdy na wyświetlaczu pojawi się błąd, ale przede wszystkim wówczas, gdy system hamowania nie działa prawidłowo.

Znajdź warsztaty wykonujące usługę diagnostyki komputerowej w swojej okolicy:

Naprawę modułu EBS i wszelkich innych części współpracujących z systemem warto powierzyć wyspecjalizowanemu serwisowi, który dysponuje  narzędziami przeznaczonymi do obsługi układu zastosowanego przez danego producenta. Chodzi nie tylko o bezproblemową naprawę usterki, ale też uniknięcie niepotrzebnych i kosztownych wymian części „na ślepo”. Serwisy specjalizujące się w diagnostyce i naprawie układów elektronicznych znajdziesz w wyszukiwarce Motointegrator.com.

Pamiętaj, że EBS jest systemem wspierającym bezpieczeństwo — zarówno Twoje, pasażerów, jak i pozostałych uczestników ruchu drogowego. Nie należy więc bagatelizować żadnych objawów awarii i czym prędzej musisz udać się do profesjonalnego mechanika. Korzystaj też z usług wyspecjalizowanych ekspertów posiadających wiedzę oraz pozytywne opinie zadowolonych klientów.