Awaria rozrządu – objawy i naprawa uszkodzonego paska rozrządu

Spis treści:

• Pasek rozrządu – funkcja w silniku
• Kiedy należy wymienić pasek rozrządu?
• Jak rozpoznać uszkodzony rozrząd? Obejrzyj pasek
• Awaria rozrządu – objawy przeskoczenia paska
• Zerwany pasek rozrządu – objawy i przyczyny
• Zepsuty rozrząd – objawy niezwiązane z paskiem
• Co zrobić gdy dojdzie do awarii rozrządu?
• Jak unikać uszkodzeń paska rozrządu?

Pasek rozrządu – funkcja w silniku

W silnikach czterosuwowych mieszanka paliwowo-powietrzna (lub samo powietrze przy wtrysku bezpośrednim) dostarczana jest do silnika, a spaliny usuwane z komory spalania przez zawory (we współczesnych samochodach w głowicy). Zawory są otwierane pod naciskiem popychaczy, a ich pracę wymuszają krzywki na wałku rozrządu. 

Wałek (lub wałki) rozrządu musi obracać się dwa razy wolniej od wału korbowego (w silniku czterosuwowym dwa obroty wału korbowego, to pełen cykl pracy), a jego pozycja musi być ściśle zsynchronizowana z układem korbowo-tłokowym. Otwarcie i zamknięcie zaworów musi odbywać się we właściwym momencie, odpowiednim do danego etapu pracy silnika.

Moment obrotowy silnika musi być przenoszony na wałek rozrządu, czyli pomiędzy nim a wałem korbowym musi znajdować się przekładnia. Jej budowa zależy od konstrukcji silnika, ale najpopularniejszym rozwiązaniem jest zastosowanie zębatego paska gumowego.

Na wale korbowym znajduje się koło napędowe rozrządu, a na wałki rozrządu połączone są z dwa razy większymi kołami. Koła mają wgłębienia, dopasowane do zębów paska, więc przy odpowiednim napięciu, przekładnia działa skutecznie. Pasek rozrządu zwykle napędza także pompę cieczy chłodzącej i oleju. 

Za właściwe naciągnięcie paska odpowiada napinacz, przeważnie jest to rolka znajdująca się na ramieniu ze sprężyną, gdy pasek się rozciąga, sprężyna utrzymuje stały nacisk rolki na niego.

Jeśli dojdzie do przesunięcia kół w trakcie montażu, układ rozrządu utraci synchronizację. W mniej wysilonych jednostkach napędowych zwykle przesunięcie o 1 ząbek nie będzie powodować poważnych uszkodzeń. Silnik straci moc, będzie się ciężko uruchamiać i pracować nierówno. W przypadku niektórych, zaawansowanych silników, nawet tak niewielkie przesunięcie, może spowodować zderzenie się tłoka z zaworem i poważne uszkodzenia. 

Kiedy należy wymienić pasek rozrządu?

Pasek rozrządu jest częścią eksploatacyjną. Wykonany jest z gumy na osnowie z tkaniny szklanej i tworzyw sztucznych. W czasie pracy rozciąga się, guma się wyciera oraz twardnieje. Konstruktorzy silników obliczają czas, po jakim pasek będzie zbliżał się do granic swojej żywotności, a na tej podstawie producenci silników zalecają określone warunki jego wymiany. Zwykle są to:

• przebieg;
• czas pomiędzy wymianami.

Po upływie terminu, pasek trzeba bezwzględnie wymienić. Typowymi wytycznymi dla samochodów osobowych są interwały 90 lub 120 tys. km, lub 5 lat. Zależy to jednak od typu silnika, jaki znajduje się w samochodzie. Spotkać można zalecenia wymiany co 60 tys. km, a w nowszych konstrukcjach mogą one sięgać 240 tys. km. 

Pasek należy wymienić również, jeżeli przeprowadzono naprawy wymagające jego zdjęcia. Nie zaleca się ponownego montażu używanego paska, ale jeżeli jesteś pewien tego, że jest on niemal nowy, jest to dopuszczalne.

W większości przypadków pasek, a dokładniej kauczuk, będący składnikiem gumy użytej do produkcji paska, jest wyjątkowo czuły na działanie płynów eksploatacyjnych, takich jak olej silnikowy czy płyny hydrauliczne (hamulcowy, do wspomagania kierownicy czy pompy sprzęgła). Dlatego niezbędna jest wymiana, jeżeli dojdzie do zanieczyszczenia go tymi substancjami. Istnieją silniki, w których pasek pracuje w kąpieli olejowej (podobnie do łańcucha), ale w takim wypadku stosowane są specjalne materiały.

Producenci współczesnych samochodów często nadmiernie wydłużają zalecane interwały serwisowe. Dotyczy to także wymiany paska rozrządu. Jednak często niebrane są pod uwagę niesprzyjające warunki eksploatacji – duże obciążenia silnika (np. z powodu trudnych warunków drogowych), ekstremalne temperatury, a przede wszystkim jazda miejska, skracają żywotność pasków zębatych. Jeżeli producent podaje wyjątkowo długie przebiegi pomiędzy wymianami (powyżej 200 tys. km), a użytkujesz auto w warunkach, jakie zostały wcześniej opisane, warto przyspieszyć serwis. Zwykle poleca się wymianę po 160-180 tys. km. 

Pasek rozrządu powinien zostać wymieniony zawsze, gdy nie masz pewności co do jego wieku i stanu. Na przykład po zakupie samochodu używanego, jeżeli auto nie było serwisowane w ASO, gdzie można potwierdzić wykonanie tej czynności, należy wymienić kompletny rozrząd wraz z pompą cieczy chłodzącej. 

Na co zwrócić uwagę przy zakupie paska rozrządu?

Najważniejsze co należy sprawdzić po kupieniu paska, jest jego data produkcji. Trwałość paska jest ściśle określona i zazwyczaj wynosi 5 lat od daty produkcji.

Niewłaściwie przechowywany pasek może być niezdany do użytku także przed upływem 5 lat. Jeżeli pasek ma ślady załamania, jest skręcony, guma jest spękana (mógł leżeć na słońcu lub zostać zabrudzony płynami eksploatacyjnymi i smarami) czy uszkodzony mechanicznie – należy go zwrócić sprzedawcy lub od razu wyrzucić. Jego użytkowanie jest wykluczone. 

Paski rozrządu należy kupować z pewnych źródeł, od dużych dystrybutorów i w sprawdzonych sklepach.

Wymiana paska nie jest łatwa, dlatego należy to zadanie, powierzyć specjaliście. Błędy montażowe nawet w przypadku dobrej jakości paska, będą skutkowały poważnymi konsekwencjami.

Jak rozpoznać uszkodzony rozrząd? Obejrzyj pasek

Pierwszym etapem są fizyczne oględziny. Uszkodzony rozrząd często można rozpoznać po śladach na pasku. 

Do rozwarstwienia paska rozrządu, które polega na oderwaniu się warstwy paska z zębami od kordu, dochodzi najczęściej w wyniku przegrzania lub chemicznego uszkodzenia paska. Dochodzi do tego, gdy nie pracują rolki prowadzące lub napinające, lub na skutek zabrudzenia paska olejem silnikowym (może się zdarzyć przy awarii uszczelnień wału korbowego albo wałków rozrządu). Na skutek przegrzania może dojść także do spękania gumy na pasku, ponieważ temperatura wpływa na zmiany właściwości gumy, staje się ona zbyt twarda i pęka. 

Jeżeli na pasku brakuje kilku zębów, najczęściej spowodowane jest to zatarciem i jednego z napędzanych paskiem elementów osprzętu silnika. Zatarty podzespół blokuje się, a w wyniku siły napędowej, zęby są wyrywane. W mniej ekstremalnych sytuacjach lub na skutek zbyt silnego napięcia może dojść do naderwania zębów na pasku, czyli tylko częściowego ich zerwania. Oznacza to, że do awarii doszło niedawno, ponieważ takie zęby szybko oderwą się od całości. 

Do zniszczenia paska może dojść także z powodu zbyt słabego napięcia paska, w takim przypadku dochodzi zwykle także do przestawienia rozrządu. 

Ostatnim uszkodzeniem mechanicznym są uszkodzenia krawędzi paska. Dochodzi do nich w wyniku niewłaściwego osadzenia kół pasowych lub prowadzących, lub błędów montażowych. 

Sprawdź również: Jaki rozrząd jest w Twoim aucie? Jak go serwisować?

Awaria rozrządu – objawy przeskoczenia paska

Pasek rozrządu może przeskoczyć z kilku przyczyn, najczęściej są to:

• błędy montażowe (za słabe napięcie paska);
• błędy eksploatacyjne (np. odpalanie „na pych”, bardzo duże obciążenie silnika);
• awarie silnika (zatarcie któregoś z elementów napędzanych paskiem).

Jeśli do niego dojdzie, to objawy mogą być różne w zależności od silnika. Synchronizacja rozrządu zmienia się, ale w niektórych jednostkach napędowych pojedynczy ząb mieści się w granicach tolerancji. W takich sytuacjach objawy będą dość subtelne, zwykle odczuwalny będzie brak mocy przy wyższych obrotach.

Przy przeskoczeniu o większą liczbę zębów, ale mniejszą niż prowadząca do jego zniszczenia, silnik przestaje być napełniany i opróżniany prawidłowo. Pojawiają się wyraźne problemy z rozruchem, obniżenie mocy, nierówna praca, szarpanie i dławienie się silnika podczas dodawania gazu. Znaczne przestawienie rozrządu prowadzi do zderzenia się tłoków z zaworami i konieczności wykonania jego remontu. 

Na przeskoczenie rozrządu bardziej wrażliwe są silniki z większą niż 2 liczbą zaworów na cylinder, zmiennymi fazami rozrządu i jednostki wysokoprężne. W dwóch pierwszych sytuacjach synchronizacja rozrządu jest bardziej złożona. W przypadku diesla przestrzeń pomiędzy tłokiem a głowicą jest tak niewielka, że nawet nieznacznie uszkodzony rozrząd będzie prowadzić do zderzenia.

Zerwany pasek rozrządu – objawy i przyczyny

Do zerwania paska może dojść w wyniku jego uszkodzenia mechanicznego lub chemicznego, zbyt długiej eksploatacji, przegrzania paska i jego przeciążenia, np. przy odpalaniu silnika „z popychu”. Do zerwania często dochodzi przy zatarciu łożyska wałka rozrządu, ale przeważnie nie ma to już większego wpływu na stan silnika (zablokowany wałek już spowodował szkody). 

Po zerwaniu paska rozrządu silnik gaśnie, ale bezwładność układu korbowo-tłokowego powoduje, że wał wykonuje jeszcze kilka obrotów, co prowadzi do zniszczenia tłoków i głowicy. Silnik gaśnie gwałtownie, z wyraźnym szarpnięciem. 

Jeżeli zdarzy się taka sytuacja, koniecznie należy sprawdzić, czy pasek nie został zerwany. Pod żadnym pozorem nie można próbować uruchamiać silnika. Rozrusznik rozpędzi wał korbowy, a tłoki ponownie zaczną uderzać w wysunięte zawory. Jeżeli główka któregoś z nich w wyniku uderzenia oderwała się, uszkodzenia wnętrza silnika mogą być krytyczne. 

By sprawdzić, czy nastąpiła tak poważna awaria rozrządu, objawy nie wystarczą. Konieczne będzie zajrzenie pod maskę. W niektórych silnikach koło zębate na wale korbowym jest odsłonięte, może być widoczne spod samochodu lub po zdjęciu koła i nadkola. Można też sprawdzić dłonią, czy pasek jest napięty na kole. Jeżeli nie ma takiej możliwości, należy zdjąć górną obudowę paska rozrządu.

Pasek na miejscu może oznaczać, że doszło „tylko” do przestawienia rozrządu. Nawet w takiej sytuacji nie warto ryzykować uruchomienia auta. 

Zepsuty rozrząd – objawy niezwiązane z paskiem

Gdy pojawiają się opisane wcześniej symptomy, nie zawsze powoduje je pasek rozrządu. Objawy będą bardzo zbliżone w przypadku niektórych awarii układu zapłonowego czy pracy silnika bez oleju.

Za nieprawidłową pracę mogą odpowiadać też inne elementy rozrządu, na przykład czujnik położenia wałka czy awaria układu zmiennych faz rozrządu, niewłaściwej regulacji zaworów, uszkodzenia ich lub awarii popychaczy. Nieprawidłowa praca rozrządu niemal w każdym przypadku da podobne objawy, ale diagnostyka nie jest łatwa, dlatego należy zlecić to mechanikom.

Znajdź warsztaty wykonujące usługę wymiany paska rozrządu w swojej okolicy:

Co zrobić, gdy dojdzie do awarii rozrządu?

Jeżeli zauważyłeś uszkodzenie paska, zanim przeskoczył lub się zerwał, musisz go natychmiast wymienić. Warto także polecić mechanikowi sprawdzenie stanu kół zębatych i innych elementów napędu rozrządu, które mogą być przyczyną uszkodzeń mechanicznych. 

Jeśli doszło do przeskoczenia lub zerwania paska rozrządu, jedynym wyjściem jest odwiezienie auta na lawecie do mechanika, który sprawdzi jakie szkody wywołała ta usterka. 

Zobacz także: Wymiana rozrządu - Kiedy wymieniać? Kompleksowy poradnik

Jak unikać uszkodzeń paska rozrządu?

By nie przyczynić się do uszkodzenia paska rozrządu, należy:

• stosować paski dobrane do danego modelu samochodu, wersji silnikowej i wyposażenia (mogą różnić się osprzętem);
• przy każdej wymianie paska wymienić także pompę cieczy chłodzącej;
• wymieniać kompletne zestawy rozrządu, z elementami napinającymi i prowadzącymi;
• zawsze wymieniać pasek w określonym przez producenta terminie lub wcześniej;
• wymieniać pasek rozrządu w wykwalifikowanych warsztatach.

Mechanicy dysponują odpowiednimi narzędziami, dostępem do informacji technicznej producenta samochodu i doświadczeniem. W nowoczesnych silnikach niezbędne jest używanie blokad rozrządu i innych specjalistycznych narzędzi, którymi dysponują dobre warsztaty.

Wymiana rozrządu to kluczowa czynność dla sprawności i trwałości silnika. Nawet najmniejsze błędy, popełnione przy jej realizacji mogą doprowadzić do zniszczenia jednostki napędowej.

Dzięki Motointegrator.com można znaleźć wyspecjalizowany, doświadczony i dobrze wyposażony warsztat samochodowy w swojej okolicy, w którym wymiana rozrządu zostanie przeprowadzona w odpowiedni sposób, w krótkim czasie i zgodnie z zaleceniami producenta samochodu. Wystarczy kilka chwil, aby umówić wizytę online w wybranym warsztacie. Nie warto ryzykować zniszczenia jednostki napędowej. Tym bardziej że wymiana rozrządu to czynność, którą przeprowadza się raz na kilka lat. Skorzystaj z wygodnej wyszukiwarki warsztatów i umów wizytę już dziś!