Czym jest złącze diagnostyczne w samochodzie? Gdzie znajdziesz je w swoim aucie?

Na początku lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia, na wyposażeniu aut pojawiły się pierwsze elektroniczne sterowniki silników, kontrolujące podstawowe parametry ich pracy (np. dawkę paliwa). Z czasem układy rozbudowywano o elementy, które czuwały nad sprawnością wszelkiego typu czujników, a także mechanizmów. Elementy te wykrywały usterki i potrafiły o nich informować. Stosowano rozmaite rozwiązania. Potrzebne były różnego rodzaju wtyczki, do każdej marki pojazdów inne, co znacząco utrudniało diagnozowanie problemów.

Z czasem producenci samochodów zaczęli też stosować inne rozwiązania, kod błyskowy (Opel), różnego rodzaju wtyczki (inne dla każdej marki), swoje kody i oznaczenia (np. Volkswagen stosował dwie niewielkie wtyczki, BMW – okrągłą wtyczkę z 20 pinami). To oczywiście znacząco utrudniało diagnostykę i obsługę pojazdów w warsztatach

Kiedy wprowadzono system diagnostyki OBD2? 

Inaczej wyglądało to w USA, gdzie wszystko zaczęło się od ekologii. Koncepcja uniwersalnego systemu diagnostyki pokładowej OBD (On Board Diagnostics) została opracowała przez Caliornia Air Resources Board. Głównym celem miało być ułatwienie prowadzenia kontroli w dziedzinie emisji szkodliwych związków. OBD stał się obowiązkowy w USA w 1988 roku.

Kolejna koncepcja, znów inspirowana bardziej rygorystycznymi normami ochrony środowiska, powstała w latach dziewięćdziesiątych i zakładała wprowadzenie systemu diagnostyki OBD2, identycznego dla aut amerykańskich, europejskich, japońskich i południowokoreańskich.

W USA OBD2 stał się obowiązkowym elementem wyposażenia każdego nowego auta od 1996 roku. W Europie obowiązek ten wprowadzono w 2000 roku, w stosunku do aut zasilanych benzyną i w 2003 dla silników zasilanych olejem napędowym.

Opracowano też jednolity, wspólny dla wszystkich producentów, pięcioznakowy kod błędów, w którym pierwszy znak (litera) oznacza określony segment samochodu (np. P – układ napędowy), drugi znak określa czy kod błędu jest zdefiniowany przez ISO/SAE (błąd uniwersalny, wspólny dla wszystkich marek), czy jest tylko specyficzny dla danego producenta samochodu. Trzeci znak (cyfra) określa precyzyjnie lokalizację układu, w którym wystąpił błąd (np. 3 – układ zapłonowy), ostatnie dwa znaki (cyfry) określają kolejny numer usterki.

Jak wygląda złącze diagnostyczne OBD2? 

Złącze wykonane jest z tworzywa sztucznego, posiada dwa rzędy po osiem styków. Ma ono także specjalny kształt – u góry jest szersze, a u dołu węższe, dodatkowo stosuje się też wycięcie w górnej części, aby zawsze prawidłowo podłączać wtyczkę.

Złącze diagnostyczne OBD2 – do czego służy? 

Funkcje podstawowe złącza diagnostycznego OBD2, przydatne dla każdego kierowcy:

• odczyt błędów, które spowodowały zapalenie się kontrolki „check engine”,
• odczyt błędów, które spowodowały zapalenie się innej kontrolki ostrzegawczej – np. ABS, ASR albo poduszek powietrznych,
• odczyt błędów, które znalazły się w pamięci sterownika, ale nie spowodowały zapalenia się jakiejkolwiek kontrolki,
• skasowanie błędów po wykonanej naprawie,
• możliwość odkodowania podstawowych informacji na temat auta,
• możliwość sprawdzenia rzeczywistych parametrów pracy silnika, rzeczywistego spalania, doboru mieszanki paliwowo powietrznej itd.

Zaawansowane funkcje złącza diagnostycznego, przydatne dla specjalisty:

• sprawdzanie poprawności pracy szeregu elementów auta – wtryskiwaczy, klimatyzacji, itd.,
• sprawdzenia poprawności pracy układu oczyszczania spalin,
• wprowadzanie zmian w oprogramowaniu auta po naprawie, po zamontowaniu nowych lub zregenerowanych części, np. wtryskiwaczy,
• wprowadzenie zmian w oprogramowaniu po uzupełnieniu poziomu płynów – np. po dolaniu środka Eolys w pojazdach francuskich z mokrymi filtrami cząstek stałych FAP albo w samochodach BMW, w których serwis (np. wymiana oleju silnikowego) odbywa się w oparciu o ich stan po uzupełnieniu
• do kalibracji niektórych czujników zaawansowanych systemów bezpieczeństwa, np. czujników ESP,
• do obsługi automatycznych skrzyń biegów.
• do programowania czujników systemów TPMS (kontroli ciśnienia w oponach) po wymianie opon lub po wymianie czujnika,
• do obsługi zaawansowanych systemów bezpieczeństwa i wsparcia kierowcy – jak tempomat, układ przeciwzderzeniowy, kamery itd.,
• do obsługi, wykrywania usterek i wprowadzania informacji po wykonanej naprawie zaawansowanych systemów zawieszenia (hydrauliczne, aktywne, ze zmienną charakterystyką tłumienia),
• do obsługi zaawansowanych komfortowych systemów wyposażenia kabiny.

Wszystko zależne jest od możliwości oprogramowania, z którym współpracuje urządzenie, podłączane do złącza diagnostycznego OBD2.

Gdzie znajdę złącze diagnostyczne OBD2 w moim samochodzie? 

Zgodnie z przepisami, złącze diagnostyczne powinno się znajdować w kabinie samochodu, pod deską rozdzielczą. W wielu przypadkach jednak producenci samochodów umieszczają złącza w dość niezwykłych miejscach. Poza tym dostęp do złącza może być utrudniony – konieczne może być zdemontowanie osłony.

Złącze diagnostyczne w samochodach europejskich

• Alfa Romeo 147 – pod deską rozdzielczą, przy drzwiach kierowcy, za zdejmowaną osłoną, wraz ze skrzynką bezpieczników
• Audi A4 B6 – pod deską rozdzielczą, na wysokości przełącznika świateł, po lewej stronie, na zewnątrz, ma różowy kolor
• Audi A6 C6 – pod deską rozdzielczą, na zewnątrz, ma różowy kolor
• Citroen C4 (do 2010) – w środkowym tunelu, przed dźwignią zmiany biegów, pod zdejmowaną osłoną, ma zielony kolor
• Dacia Duster (do 2017) – w schowku po stronie pasażera
• Ford Focus (do 2011) – pod przełącznikiem świateł, we wgłębieniu po lewej stronie przy drzwiach kierowcy, ustawione pionowo
• Mercedes E W211 – pod deską rozdzielczą, przy dźwigni otwierania maski
• Opel Astra H – w tunelu środkowym, pod zdejmowaną osłoną, przed dźwignią hamulca ręcznego
• Renault Megane 3 – w środkowej konsoli, pod panelem sterowania klimatyzacją, za zdejmowaną osłoną, ma kolor żółty
• Volkswagen Golf 6 – pod deską rozdzielczą, przy drzwiach kierowcy
• Volkswagen Passat B5 – w tunelu środkowym, pod zdejmowaną osłoną, pomiędzy dźwignią zmiany biegów, a dźwignią hamulca ręcznego

Złącze diagnostyczne w samochodach japońskich 

• Honda Civic (2006-2001) – nad pedałem gazu
• Mazda 3 (2003-2009) – pod deską rozdzielczą, przy drzwiach kierowcy
• Isuzu D-MAX – nad pedałami
• Suzuki Grand Vitara (2005-2014) – nad pedałem gazu
• Subaru Impreza – pod kierownicą, we wgłębieniu znajdującym się nad pedałami
• Toyota Avensis (2003-2009) – nad pedałem gazu
• Toyota Corolla (2006-2013) – pod deską rozdzielczą, obok dźwigni otwierania maski

Złącze diagnostyczne w samochodach południowokoreańskich 

• Kia CEED I – nad pedałem sprzęgła
• Hyundai I 30 (do 2012) – pod deską rozdzielczą, nad pedałem sprzęgła
• Ssang Yong Tivoli – przy drzwiach kierowcy, pod deską rozdzielczą, pod panelem przycisków

Złącze diagnostyczne w samochodach amerykańskich

• Cadillac CTS – pod deską rozdzielczą, nad podnóżkiem
• Chevrolet Cruze – nad pedałem sprzęgła
• GMC Yukon – nad pedałem hamulca
• Dodge Caliber – pod deską rozdzielczą, przy pedałach
• Saturn SL1 – za dźwignią maski silnika

Złącza diagnostyczne OBD2 są też montowane w samochodach chińskich i indyjskich.

Jak samodzielnie odczytać błąd za pomocą złącza diagnostycznego OBD2? 

Samo złącze to nie wszystko. Potrzebne jest jeszcze urządzenie z oprogramowaniem, które pozwoli na przeprowadzenie diagnostyki.

Rozróżniamy kilka typów urządzeń:

• Przewodowe interfejsy diagnostyczne – specjalna wtyczka z przewodem, na której znajdują się diodki kontrolne. Umożliwia ona połączenie komputera przenośnego albo stacjonarnego ze złączem diagnostycznym OBD2. Niezbędne jest odpowiednie oprogramowanie – bezpłatne lub płatne, zapewniające lepsze możliwości techniczne (więcej parametrów). Taki interfejs kosztuje 30- 50 zł, płatny program ok. 70 zł.
• Bezprzewodowe interfejsy diagnostyczne – wtyczka z nadajnikiem bluetooth albo wifi. Przeznaczone przede wszystkim do łączenia z tabletami i smartfonami, działającymi w oparciu o system Android. W tym przypadku również niezbędne są aplikacje, płatne lub bezpłatne.
• Proste skanery diagnostyczne – urządzenia, które posiadają własny, mały ekran LCD, na którym pod odczycie, wyświetlany jest kod błędy. Kosztują ok. 70- 100 zł i mają bardzo ograniczone możliwości) odczyt kodu błędu i jego skasowanie).
• Profesjonalne skanery diagnostyczne – urządzenia z własnym ekranem, przypominającym tablet. Mają bardzo duże możliwości, zależne od zastosowanego oprogramowania. Kosztują od kilkunastu tysięcy złotych wzwyż.
• Komputery diagnostyczne – profesjonalne urządzenia, które podłącza się do komputera. Można do nich podłączać dodatkowe urządzenia, jak np. oscyloskop czy miernik elektryczny. Mają największe możliwości, ale są najdroższe – kosztują kilkadziesiąt tysięcy złotych. Tu znajdziesz więcej informacji o diagnostyce komputerowej.

Typowy kierowca najczęściej decyduje się na zakup prostego interfejsu, przewodowego lub bezprzewodowego. Jeśli urządzenie wesprze się pracą dobrego oprogramowania, to można dzięki niemu odczytać kod wielu usterek, a po wykonanej naprawie skasować go.

Przede wszystkim takie urządzenia pomagają zidentyfikować usterkę, powodującą zapalenie się kontrolki check engine. Właściciel auta może samodzielnie zakupić uszkodzony podzespół (np. cewkę zapłonową) i zlecić w warsztacie jego wymianę.

Jak samodzielnie odczytać błąd za pomocą złącza diagnostycznego? 

1. Wyłącz silnik w samochodzie.
2. Znajdź złącze diagnostyczne i umieścić w nim wtyczkę interfejsu diagnostycznego.
3. Uruchom komputer stacjonarny, laptop, smartfon lub tablet.
4. Uruchom program diagnostyczny.
5. Przekręć kluczyk w stacyjce do drugiej pozycji.
6. W przypadku interfejsu bezprzewodowego, tablet lub smartfon musi połączyć się z interfejsem za pomocą WI-FI albo Bluetooth, w zależności od zastosowanej technologii.
7. W oprogramowaniu naciśnij przycisk „połącz”.
8. Program informuje o pozytywnym połączeniu z oprogramowaniem auta.
9. W oprogramowaniu znajdź opcję/zakładkę – błędy/odczyt błedów/trouble codes – zależne jest to od rodzaju oprogramowania.
10. Program na komputerze albo smartfonie/tablecie rozpoczyna odczyt.
11. Program informuje o odnalezionych błędach, wyświetlając ich kody – np. PO320.
12. Kody należy rozszyfrować – oprogramowanie zazwyczaj zawiera bazę kodów i ich opis w języku polskim lub angielskim – np. PO320 - niska wydajność katalizatora
13. Po rozszyfrowaniu opisu kodu błędu sprawdź, co jest powodem błędu. Np. niska wydajność katalizatora spowodowana jest jego zapchaniem lub wykruszeniem.
14. Po zamontowaniu nowego katalizatora, błąd możesz wykasować (błędy zapisywane są w tzw. zamrożonych ramkach (frozen frames). Oprogramowanie posiada funkcję – usuń błąd lub podobną.

Jak już wspomnieliśmy na początku artykułu, samo odczytanie kodu błędu to w wielu przypadkach zbyt mało, aby móc zdiagnozować prawdziwą przyczynę usterki. Np. wypadanie zapłonów na jednym z cylindrów może być spowodowane awarią świecy zapłonowej, awarią jednej z cewek, uszkodzeniem jednego z przewodów zapłonowych (w zależności od konstrukcji silnika). Wiele opisów usterek może być też w zupełności niezrozumiałych dla typowego użytkownika samochodu (np. P0721 Obwód wyjściowy prędkości silnika - sygnał poza zakresem/wydajność).

Dlatego w przypadku zaświecenia się kontrolki check engine lub jakiejkolwiek innej, zwłaszcza ostrzegającej o awarii systemu bezpieczeństwa, warto jak najszybciej odwiedzić wyspecjalizowany warsztat. To samo dotyczy obsługi aut, które po uzupełnieniu poziomu płynu (np. Eolys) albo zainstalowaniu części, wymagają wprowadzenia zmian w oprogramowaniu.