1. Strona główna
  2. Poradniki motoryzacyjne
  3. Technika
  4. Czym są wahacze w samochodzie? Poznaj ich rolę i budowę
Technika

Czym są wahacze w samochodzie? Poznaj ich rolę i budowę

Układ zawieszenia składa się z szeregu elementów, a jednym z podstawowych jest wahacz koła. Wahacze w samochodzie w dużym stopniu koordynują pracę pozostałych części, dlatego ich stan musi być nienaganny. Jaką funkcję pełni wahacz w aucie i jak jest zbudowany? Jakie są objawy awarii wahaczy zawieszenia? Jakie są rodzaje wahaczy? W naszym artykule znajdziesz najważniejsze informacje.

Motointegrator.com
27/04/2023
Czym są wahacze w samochodzie? Poznaj ich rolę i budowę

Spis treści: 

Wahacze w samochodzie nie mają lekkiego zadania. Każdy przejazd przez nierówność, wyrwę w asfalcie, krawężnik lub inną przeszkodę mocno oddziałuje na elementy zawieszenia. Oprócz tych odpowiadających za resorowanie i tłumienie zawieszenia, na uszkodzenie narażone są również elementy prowadzące koło. Jaką funkcję pełnią wahacze w aucie i jakie są ich najpowszechniejsze usterki? W niniejszym artykule skoncentrujemy się na  popularnych zawieszeniach, stosowanych przede wszystkim w autach miejskich i kompaktowych (z wyjątkiem zawieszenia wielowahaczowego). 

Wahacz w samochodzie – co to jest?

Wahacz kształtem przypomina literę A albo U. Produkuje się go z różnych odmian metalu. Posiada on też elementy wykonane z gumy, dzięki którym kierowca i pasażerowie nie wiedzą, jaką ciężką pracę wahacze wykonują. Budowa wahacza uzależniona jest od skomplikowania i charakteru zawieszenia – w autach sportowych i limuzynach często stosuje się konstrukcję wielowahaczową, a same elementy mogą przyjąć skomplikowaną formę, przeciwdziałającą wysokim siłom. Wahacze w samochodzie mogą mieć kształt łuku, trójkąta lub linii prostej.

Oprócz tego wahacze wyposażone są w tuleje gumowo-metalowe, nazywane również silentblokami. Elastyczne, gumowe łączniki pochłaniają drgania i pozwalają we właściwy sposób współpracować ze sobą poszczególnym elementom zawieszenia, co ma wpływ na bezpieczeństwo, prowadzenie i na komfort jazdy. W wahacz samochodowy wprasowana jest zewnętrzna część tulei, natomiast wewnętrzna przymocowana jest do sworznia. Pomiędzy nimi znajduje się elastyczna gumowa. 

Sam metal jest trwały, ale ruchome, elastyczne połączenia oraz guma – już nie. Zużywają się w trakcie eksploatacji, a do tego po prostu się starzeją. Jeśli kierowca porusza się stale po gorszych drogach, zawieszenie zużywa się szybciej. Sporo zależy też od jakości części, zastosowanych przez producenta pojazdu.

A kiedy dochodzi do awarii, komfort jazdy się kończy. Zaczynają się hałasy, skrzypienie, auto gorzej się prowadzi, a w skrajnym przypadku może nawet dojść do wypadku. Jak tego uniknąć?

Jak zwykle na początek przyjrzymy się konstrukcji naszego elementu, aby wiedzieć, co może się w nim zepsuć.

Zobacz również: Zawieszenie wielowahaczowe – komfort jazdy, który wynosi geometrię kół do świętości

jak wygląda wahacz w samochodzie

banner-slide-0
banner-slide-1
banner-slide-2

Wahacz zawieszenia – jaką pełni funkcję?

Podstawowe zadanie wahacza to utrzymanie zwrotnicy/piasty koła we właściwej pozycji. Wahacze nazywane są elementem wodzącym koło i oddzielają koło od masy samochodu. Wahacze w samochodzie odpowiadają więc za prowadzenie masy nieresorowanej. Muszą to robić w taki sposób, aby umożliwić resorom i amortyzatorom poprawne tłumienie drgań, a przy okazji zapewnić optymalną pozycję koła. To od sposobu prowadzenia koła w dużej mierze zależy to, jak opona pracuje na asfalcie w trakcie jazdy.

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, wahacz najczęściej ma kształt litery A albo U. Najczęściej nie znaczy, że zawsze. Wszystko zależy od rodzaju konstrukcji i od auta.

Z czego produkuje się wahacze?

Popularnym materiałem jest blacha stalowa (w formie profili zamkniętych). Poza tym wahacze wytwarza się ze wzmocnionej stali konstrukcyjnej (w formie profili zamkniętych lub otwartych), z żeliwa (w formie odlewów żeliwnych) albo jako odkuwki stalowe, powstające w procesach kucia matrycowego. Wahacze produkuje się również z lekkiego (i zazwyczaj drogiego) aluminium. Są one stosowane w autach klasy premium, a także w pojazdach sportowych. Aluminiowe wahacze pozwalają zmniejszyć masę nieresorowaną. Samo aluminium mniej amortyzuje jednak drgania niż stal.

Jaką rolę w zawieszeniu pełni wahacz koła?

Łączy zwrotnicę koła (piastę koła) z nadwoziem samochodu. Co oczywiste, to połączenie nie może być sztywne ani nieruchome. W przeciwnym razie wszystkie drgania nadwozia przechodziłyby na kabinę auta. Do tego nie mogłyby pracować elementy tłumiące, jak amortyzatory, które dbają o stały docisk koła do nawierzchni („dopychają je”) i równocześnie, tłumią nierówności na drodze. Wahacz zatem może się poruszać (wokół stałej osi obrotu), ale tylko w pewnym, ograniczonym zakresie (ma ograniczony kąt obrotu).

Sam wahacz to nie wszystko. Bardzo ważne są kolejne dwa elementy, które wchodzą w jego skład, łączą go z nadwoziem pojazdu i ze zwrotnicą (piastą) koła.

wahacz samochodowy

Ile wahaczy jest w aucie? 

W klasycznym układzie zawieszenia koło prowadzone jest przez dwa wahacze. Tworzą one układ równoległy lub trapezowy. W tym pierwszym wahacze mają taką sama długość, natomiast w układzie trapezowym górny wahacz jest krótszy od dolnego. Dla poprawienia pracy zawieszenia oraz wyeliminowania zmiany pochylenia czy rozstawu kół jezdnych niektórzy producenci stosują dodatkowe wahacze. To, ile wahaczy jest w aucie, nie determinuje jakości prowadzenia auta, ale pozwala uzyskać największą precyzję.

Jak zamocowany jest wahacz? 

Przypomnijmy sobie, jak wygląda w najpopularniejszej wersji, stosowanej w zawieszeniach jednowahaczowych – ma kształt trójkąta. Taki wahacz przyjmijmy za punkt naszego opisu. Dwa rozwarte ramiona są zamocowane do podwozia auta. Trzecie – mocuje zwrotnice/piastę koła. Budowa wahacza musi uwzględniać szerokość kół oraz ich wychylenie, stąd różne kształty elementu.

Wahacz jest zamocowany do nadwozia auta za pomocą tulei metalowo-gumowych. Czasem są one zwane też „silentblokami”. Do zwrotnicy albo piasty wahacz jest zamocowany za pomocą sworznia wahacza.

Teraz przyjrzymy się obydwu elementom, bo są one bardzo ważne. Dlaczego? Cóż, w metalowej części tak naprawdę nie ma się co popsuć, chyba, że zniszczy ją korozja. Ale za to pozostałe dwa elementy podlegają zużyciu.

Tuleja wahacza, tuleja metalowo gumowa albo „silentblok” –  to element, za pomocą którego wahacze są zamocowane do podwozia samochodu. Zadaniem tulei jest również wyciszenie pracy wahaczy oraz amortyzowanie ich ruchów, aby nie przechodziły one na nadwozie. Tuleja wahacza to podzespół, który faktycznie łączy samochód z jego zawieszeniem (i kołami).

Tuleja wahacza składa się z dwóch tulei stalowych – zewnętrznej i wewnętrznej. Tuleja wewnętrzna jest pusta w środku. Za to przestrzeń pomiędzy tuleją wewnętrzną a zewnętrzną jest szczelnie wypełniona gumą, która trwale łączy obydwa elementy.

Tuleję wewnętrzną przykręca się do nieruchomego mocowania (kolejnego sworznia) na podwoziu auta. Tuleja może się poruszać wokół sworznia w pewnym, określonym zakresie ruchu (co zapobiega „sztywnemu” trzymaniu zwrotnicy koła i pozwala na pracę elementów tłumiących zawieszenia).

Tuleja zewnętrzna jest z kolei wciskana (wprasowywana) w wahacz – w sposób trwały i uniemożliwiający jej ruch.

Sworzeń wahacza – jego zadaniem stworzenie ruchomego połączenia pomiędzy wahaczem a zwrotnicą koła. Musi być ono ruchome między innymi ze względu na to, że przednie koła musza skręcać. Najczęściej stosuje się przegub kulowy o określonym zakresie ruchu. Ma on formę dwóch połączonych ze sobą elementów – zakończenie jednego to gniazdo, a drugiego – kula, która może się obracać w gnieździe. Całość jest zalana smarem i zamknięta w szczelnej, gumowej obudowie. Sworzeń łączony jest z wahaczem za pomocą śrub albo nitów.  

sworzeń wahacza

Znajdź warsztaty wykonujące usługę wymiany sworznia wahacza w swojej okolicy:

Jakie są rodzaje wahaczy?

Należy pamiętać o tym, że w różnych rodzajach zawieszenia stosuje się różne rodzaje wahaczy – są to wahacze poprzeczne, wzdłużne i skośne. Każdy z nich w nieco innych sposób prowadzi koło.

  • Poprzeczny – porusza się wzdłuż osi równoległej do wzdłużnej płaszczyzny symetrii auta.
  • Wzdłużny – porusza się wokół osi prostopadłej do wzdłużnej płaszczyzny symetrii auta.
  • Skośny – stosowany przy tzw. osiach wleczonych (tylne zawieszenie).

Na wahacze w aucie działają duże siły, dlatego producenci rzadko stosują proste konstrukcje. Obecnie wahacze produkowane są w taki sposób, aby z jednej strony zachować dużą sztywność, a z drugiej obniżyć masę nieresorowaną. Często wykorzystywane są układy wichrowate, składające się z wahaczy poprzecznych, wzdłużnych oraz skośnych.

Awarie wahaczy samochodowych

Co się może zepsuć w wahaczach? Spójrzmy na awarie poszczególnych elementów:

  • Właściwy wahacz – jest wytrzymały i grozi mu tylko korozja albo uszkodzenia mechaniczne. Może zatem zostać uszkodzony (skrzywiony) w wypadku. W niektórych modelach wytrzymałość wahaczy jest jednak niewielka i regularna wymiana wahaczy jest chlebem powszednim. Przykładem takiego samochodu jest Alfa Romeo 146, w której przednie wahacze mogą zużyć się już po ok. 60 tys. km.
  • Sworzeń wahacza – jest podatny na uszkodzenia mechaniczne. Poza tym starzeje się guma, która okrywa pracujące części metalowe.
  • Tuleja wahacza – silenblok – jest podatna na uszkodzenia i zużycie – również głownie ze względu na starzenie się gumy.

Jakie są objawy uszkodzenia albo zużycia wahaczy?

  • Wyraźne pogorszenie komfortu jazdy 
  • Skrzypienie, metaliczne stuki i łomotanie podczas jazdy po nierównościach albo podczas wsiadania do auta lub poruszania jego nadwoziem.
  • Ślady rdzy na wahaczach, wyraźne skrzywione wahacze
  • Głuche pukanie (zużyte tuleje)
  • Pogorszona reakcja na ruchy kierownicą (uszkodzone tuleje lub sworznie w zawieszeniu przednim)
  • Możliwe wyczuwalne szarpnięcia przy ruszaniu do przodu
  • Samoczynne zmiany kierunku jazdy samochodu i ściąganie aut na jedną stronę
  • Niepewne zachowanie auta w zakrętach

Czy awarie wahaczy są groźne? Czy można je bagatelizować? Są bardzo groźne, albowiem wahacz i jego elementy składowe mają ogromny wpływ na bezpieczeństwo jazdy. Komfort jest tutaj sprawą drugorzędną. W skrajnych przypadkach uszkodzone wahacze mogą spowodować, że kierowca utraci panowanie nad autem i dojdzie do wypadku, które może mieć tragiczne skutki. Nawet niewielkie luzy mogą przełożyć się na to, że samochód stanie się niestabilny, a utrzymanie prawidłowego toru jazdy będzie kłopotliwe.

Jakie przebiegi wytrzymują wahacze w samochodach? Teoretycznie można przyjąć, że ok. 150 tys. km przebiegu. Ich trwałość zależna jest jednak od wielu rzeczy. To przede wszystkim jakość części, użytych przez producenta na pierwszym montażu oraz sposób eksploatacji. Częsta jazda po drogach z fatalną nawierzchnią, zwłaszcza z dużą prędkością, bardzo mocno zużywa zawieszenie. I odwrotnie. Auto może mieć bardzo duży przebieg. Ale jeśli było eksploatowane przede wszystkim na dalekich trasach, a producent zastosował dobre części – może nie wymagać remontu aż do 300 tys. km przebiegu.

Teraz spójrzmy, jak przebiega naprawa – i na jakie wydatki trzeba być przygotowanym.

Sprawdź także: Uszkodzony sworzeń wahacza – objawy, koszty napraw

awaria wahacza w samochodzie

Naprawa uszkodzonych wahaczy samochodowych – jak przebiega? Jakie koszty?

  • Pierwsza, bardzo ważna sprawa, o której musimy pamiętać – tuleje i wahacze w samochodzie zawsze wymienia się parami, na jednej osi. Nigdy – tylko po jednej stronie.  
  • Można dokonać pojedynczej wymiany sworznia wahacza, na jednej osi. Ale znów w tym przypadku uszkodzenie jednego może świadczyć o tym, że niebawem swój żywot zakończy drugi. Dlatego najlepiej wymienić obydwa, po obu stronach.  
  • Trzecia bardzo ważna rzecz. Producenci samochodów stosują wahacze z wymiennymi tulejami (silentblokami) i takie, w których tuleje są wprasowane na stałe – i nie można ich wymienić. Dlatego może się zdarzyć sytuacja, że zużyciu uległa tuleja, ale trzeba zakupić kompletny wahacz.

Podobnie rzecz ma się ze sworzniami wahacza. Mogą być one montowane do wahacza za pomocą śruby – wtedy wymiana jest prosta. Po prostu sworzeń trzeba odkręcić. Ale sworzeń może być też przynitowany do wahacza. Teoretycznie i wtedy można go zdemontować – nawiercając nity. Ale nie zawsze ma to sens. W tym przypadku trzeba liczyć się z wyższym kosztem robocizny. Może się okazać, że bardziej opłacalny będzie zakup kompletnego wahacza, z fabrycznie przynitowanym sworzniem.

Wahacze w samochodzie – przyjrzyjmy się kosztom

Ile kosztuje wymiana tulei, sworznia albo kompletnego wahacza?Średnia cena w kraju to od 60 do 150 zł za jeden. Może się ona różnić, w zależności od miejsca i modelu auta. Wymiana wahacza może też być droższa, gdy elementy zawieszenia są mocno skorodowane lub gdy mocowania wahacza wymagają wzmocnienia.

Ile kosztuje wahacz? Spójrzmy na kilka przykładowych cen (wahacz koła przedniego). Ceny są oczywiście, zależne również od producentów. Produkty markowe są dużo droższe, ale co oczywiste, trwalsze.

  • Skoda Octavia II – 267 zł (budżetowy zamiennik), 
  • Toyota Corolla E12 – 163 zł (budżetowy zamiennik), 
  • 215 złFord Focus II – 71 zł (budżetowy zamiennik)
  • Honda Civic VII – 113 zł (budżetowy zamiennik)
  • Mazda 6 – 815 zł
  • Renault Laguna III – 210 zł (budżetowy zamiennik), 
  • Audi A6 Avant – 110 zł (budżetowy zamiennik)

Ile kosztuje sam sworzeń wahacza?

  • Alfa Romeo Giulietta II – 50 zł
  • BMW 5 E60 – 51 zł (budżetowy zamiennik)
  • Opel Astra G – 25 zł (budżetowy zamiennik)

Ile kosztuje tuleja wahacza (silentblok)?

  • Citroen C3 II – 35 zł (budżetowy zamiennik)
  • FIAT Bravo III – 19 zł (budżetowy zamiennik)
  • Seat Leon – 13 zł (budżetowy zamiennik)

Jak przebiega typowa wymiana sworznia wahacza?

  • Uniesienie samochód na podnośniku,
  • zdemontuj koło samochodu.
  • odkręć sworzeń wahacza od zwrotnicy (mocuje go nakrętka),
  • wypchnij sworzeń ze zwrotnicy za pomocą specjalnego narzędzia,
  • odkręć śruby mocujące sworzeń do wahacza,
  • jeśli sworznie zamocowane są do wahacza nitami, niezbędne może się okazać rozwiercenie go, 
  • zamontuj nowy sworzeń,
  • przykręć nowy sworzeń do wahacza,
  • zamontuj sworzeń do zwrotnicy,
  • przykręć koło.

Jak przebiega wymiana wahacza?

  • Uniesienie samochód na podnośniku, 
  • odkręć i zdejmij koło,
  • odkręć sworzeń wahacza od zwrotnicy koła i wypchnij go,
  • odkręć wahacz od podwozia samochodu,
  • zamontuj nowy wahacz w podwoziu i przymocuj go do zwrotnicy,
  • załóż i przykręć koło,
  • opuść samochód,
  • dokręć śruby mocujące tuleje metalowo-gumowe.

Pamiętaj, by dokręcić silentbloki dopiero wtedy, gdy samochód stoi na podłożu i jest obciążony. Nakrętki i śruby muszą być dokręcane kluczem dynamometrycznym. Po każdej ingerencji w zawieszenie, niezbędne jest również ustawienie geometrii (średnio 50 – 100 zł).

Teoretycznie wymiana wahacza nie jest skomplikowana i można przeprowadzić ją samodzielnie. W praktyce jednak często pojawiają się przeszkody. Rdza i zabrudzenia mogą utrudnić odkręcanie śrub, a w wielu przypadkach odkręcenie ich bez odpowiednich narzędzi okaże się utrudnione. Czasem pomaga odrdzewiacz, ale jeśli śruba jest mocno zapieczona, demontaż może być wyjątkowo kłopotliwy. Biorąc pod uwagę, że interwencja w zawieszenie i tak wymaga ustawiania geometrii w profesjonalnym warsztacie, najlepiej powierzyć wymianę wahaczy specjalistom – wyjaśnia ekspert Motointegrator.com

Jeśli wahacze w Twoim samochodzie dają o sobie znać i wymagają wymiany, nie czekaj z naprawą. Nie dość, że obniżają komfort i bezpieczeństwo jazdy, to na dodatek przyspieszają zużycie pozostałych elementów zawieszenia. Zaufane warsztaty samochodowe z Twojego regionu znajdziesz dzięki wyszukiwarce Motointegrator.com.

Rekomendowane przez Motointegrator.com

Zobacz wszystkie poradniki

Masz problem z samochodem? Zarezerwuj wizytę w najbliższym warsztacie

Zobacz wszystkie warsztaty