Jazda automatem w korku – o czym musisz pamiętać?

Spis treści

Czasy powolnych i zawodnych skrzyń automatycznych minęły. Współczesne konstrukcje zmieniają biegi w mgnieniu oka, a także nie powodują drastycznego podwyższenia spalania, co było problemem starczych modeli. Wręcz przeciwnie, w wielu warunkach sprzyjają oszczędności paliwa. Dodatkowo zapewniają ogromną wygodę, a jazda samochodem z automatyczną skrzynią biegów jest często znacznie przyjemniejsza, zwłaszcza w miejskich warunkach. Ciągłe wciskanie sprzęgła i wachlowanie biegami to w miejskich korkach wyjątkowo uciążliwa sprawa. Wielu modeli aut luksusowych nie da się już kupić z manualną skrzynią biegów. Jednym z powodów tej decyzji producentów jest fakt, że automatyczna skrzynia zmienia biegi po prostu lepiej.

Jak używać automatycznej skrzyni biegów? 

Aby jednak czerpać maksimum satysfakcji z jazdy autem wyposażonym w automatyczną skrzynię biegów, warto zweryfikować swoje nawyki. Jednym z typowych zagrożeń jest odruch wciskania sprzęgła. Podczas przesiadki do samochodu z automatem wielu kierowców, którzy mieli wcześniej kontakt głównie ze skrzyniami manualnymi, odruchowo próbuje wcisnąć lewą nogą sprzęgło. Efektem jest najczęściej… wciśnięcie hamulca i gwałtowne zatrzymanie pojazdu. Jeśli zaczynasz jazdę autem z automatyczną przekładnią, od razu zwróć na to uwagę. Lewa stopa powinna cały czas spoczywać na podnóżku i nie należy nią wciskać hamulca. Wyjątkiem jest uruchomienie trybu Launch Control, czyli procedury dynamicznego startu. Wówczas tuż przed ruszeniem należy wcisnąć jednocześnie pedał gazu i hamulca. Takie tryby są jednak dostępne w niewielu autach, a kierowca jest instruowanych przez samochód.

Drążek automatycznej skrzyni biegów znajduje się najczęściej w tym samym miejscu, co drążek przekładni manualnej, czyli na tunelu środkowym. Czasem jednak głównie w samochodach amerykańskich, znajduje się przy kierownicy. W niektórych modelach rolę drążka pełnią przyciski lub przełącznik, za pomogą których możesz wybrać tryb jazdy. Niezwykle ważne jest jednak to, by zmieniać położenia skrzyni biegów tylko wtedy, gdy samochód jest całkowicie nieruchomy. Próba przełożenia drążka np. z pozycji D na R podczas toczenia się samochodu może skończyć się zablokowaniem skrzyni. Manewrowanie samochodem z automatem wygląda więc nieco inaczej niż w przypadku przekładni manualnej. Co oznaczają poszczególne oznaczenia na drążku skrzyni automatycznej?

Oznaczenia automatycznej skrzyni biegów:

• P (parking) – jest to pierwsza pozycja skrzyni biegów, służąca do parkowania. Tryb ten blokuje przekładnię i w praktyce unieruchamia osie napędowe. Pełni niejako rolę hamulca postojowego i wspiera zwykły hamulec ręczny. Z tego powodu pod żadnym pozorem nie należy próbować przełączać skrzyni automatycznej w pozycję P podczas jazdy. Drążek w tym miejscu powinien się znaleźć dopiero w momencie zaparkowania auta.
• R (reverse) – podobnie jak w ręcznej skrzyni biegów, literka R oznacza bieg wsteczny. Jest to najczęściej druga pozycja drążka automatu, następująca tuż po biegu parkingowym.
• N (neutral) – jest to bieg jałowy. Używa się go jednak inaczej niż w przypadku skrzyń manualnych. Nie służy do pozostawiania auta na postoju ani do toczenia się np. w korku. Nie zaleca się także wrzucania luzu podczas oczekiwania na czerwonym świetle lub przejeździe kolejowym. Wbrew pozorom automatyczna skrzynia biegów lepiej smarowana jest wówczas na zwykłym przełożeniu D, które generuje większe ciśnienie i lepiej rozprowadza olej. Tryb N używany jest jedynie w awaryjnych sytuacjach, np. podczas holowania pojazdu. Jest to także pozycja przejściowa pomiędzy trybami R i D.

Poszerz swoją wiedzę: Holowanie samochodu – wszystko, co musisz wiedzieć na ten temat!

• D (drive) – to pozycja służąca do jazdy w przód, czyli najczęściej użytkowany tryb skrzyni automatycznej. W pozycji D automat samoczynnie dobiera przełożenia na podstawie obrotów silnika, obciążenia skrzyni, nacisku na pedał gazu czy aktualnej prędkości. 
• „+” i „-” lub M – wiele skrzyń automatycznych ma również tryb manualny, w którym można własnoręcznie zmieniać biegi za pomocą drążka, przycisków lub łopatek. W dalszym ciągu nad pracą skrzyni panuje jednak automat, który zapobiega nadmiernemu przeciążeniu przekładni. Warto np. dokonać redukcji biegów przed wyprzedzaniem lub wrzucić wyższy bieg w długiej trasie, jeżeli automat z jakiegoś powodu utrzymuje zbyt wysokie obroty.
• 1, 2 i 3 – automatyczne skrzynie biegów mogą mieć także inne oznaczenia. Te liczbowe ograniczają pracę skrzyni do wskazanej liczby biegów. Ustawienie drążka w takiej pozycji przydaje się w terenie górskim i umożliwia hamowanie silnikiem. Dzięki temu automat po nabraniu prędkości przez samochód zjeżdżający z góry nie wrzuci wyższych biegów i wspomoże układ hamulcowy.
• S, W i E – literą S oznaczany jest tryb sportowy, który polega na utrzymywaniu wyższych obrotów, szybszej redukcji biegów i zmianie biegu na wyższy przy wysokich obrotach. Jego przeciwieństwem jest tryb W, czyli zimowy. Sprawia on, że działanie skrzyni jest bardziej ospałe i zapobiega uślizgowi kół na lodzie oraz śniegu. Literką E oznacza się natomiast tryb ekonomiczny, czyli ten pozwalający oszczędzić paliwo.

Jazda automatem – o czym musisz pamiętać?

Samochód z automatyczną skrzynią biegów wręcz idealnie nadaje się do jazdy w korku. Wynika to z charakterystyki pracy przekładni. Otóż po wrzuceniu trybu do jazdy w przód (D) samochód samoczynnie zaczyna się toczyć. Krótkie podjazdy lub powolna jazda w korku ograniczają się jedynie do naciskania i zwalniania pedału hamulca. To znacznie wygodniejsze niż operowanie sprzęgłem i szkodliwa dla tarcz jazda na półsprzęgle.

Jazda automatem w korku ma też tę zaletę, że nie trzeba każdorazowo przełączać skrzyni w tryb neutralny. Wystarczy pozostawić skrzynię w trybie drive i przytrzymać pedał hamulca. Przyspiesza to ruszanie ze świateł i upłynnia ruch uliczny. Widok kierowców, którzy usilnie próbują wrzucić jedynkę i zwlekają z ruszeniem, jest w dobie skrzyń automatycznych coraz rzadszy. Oczywistym plusem automatu w korkach jest też brak ryzyka, że samochód zgaśnie. To duże ułatwienie dla początkujących oraz osób mieszkających w górzystym terenie. Warto podkreślić też to, że zwolnienie kierowcy ze zmiany biegów w ruchu ulicznym ułatwia mu orientację w terenie oraz obserwację drogi.

Automat na postoju – bieg P czy D z hamulcem? 

Wiesz już, że podczas krótkich postojów nie należy włączać trybu neutralnego. Jednak co z trybem parkingowym? Czy podczas oczekiwania na przejazd pociągu lub zielone światło warto przełączać automat w pozycję P? Jak się okazuje, to również nie jest wskazane. Przez cały ten czas skrzynia powinna być ustawiona w pozycji do jazdy, czyli w trybie drive (D). Oczywiście w większości przypadków trzeba będzie wówczas wcisnąć pedał hamulca, by samochód samoczynnie nie ruszył do przodu, ale nie jest to szkodliwe dla silnika oraz skrzyni. W niektórych modelach z systemem auto hold nie trzeba tego robić – auto ruszy dopiero w momencie, gdy dotkniesz pedału gazu.

Obciążeniem jest natomiast zbyt częsta zmiana przełożeń skrzyni, która generuje wysokie ciśnienie w układzie i przyspiesza zużycie tarczek sprzęgłowych. Co więcej, jeśli po wrzuceniu biegu parkingowego P w samochód uderzyłby inny kierowca, doszłoby do uszkodzenia skrzyni biegów. Toczenie się na biegu P jest niemożliwe, a zatem spory impet uderzenia mógłby rozerwać blokadę skrzyni biegów.

Gaszenie automatu na D – czy to możliwe?

Sporym błędem jest jednak gaszenie automatu w pozycji D, R lub manualnej zmiany biegów. Jest to niewskazane i większość samochodów ze skrzynią automatyczną ma blokadę wyłączenia silnika w tych trybach. Nawet jeśli uda się zgasić silnik, wyjęcie kluczyka ze stacyjki będzie niemożliwe. Dlaczego? Powodem jest fakt, że po wyłączeniu silnika od razu spadłoby ciśnienie oleju, przez co skrzynia pracowałaby jeszcze przez pewien czas „na sucho”. O ile jednorazowy wybryk nie odbiłby się na podzespołach negatywnie, to regularne gaszenie auta w ten sposób osłabiłoby skrzynię. Przed wyłączeniem silnika należy więc przestawić wajchę w pozycję P.

Jak holować samochód z automatyczną skrzynią biegów?

Holowanie auta z automatem jest co najmniej utrudnione. Wielu producentów wręcz zabrania holowania auta z automatem i zaleca wezwanie lawety. Nie oznacza to jednak, że jest to niemożliwe. Jak holować samochód z automatyczną skrzynią biegów? Aby to zrobić, trzeba wrzucić bieg neutralny (N). W tym trybie holowanie lub wciąganie auta na lawetę jest możliwe, ale trzeba pamiętać, że skrzynia nie jest wówczas smarowana, co może doprowadzić do jej zatarcia. 

Nie zaleca się więc holowania pojazdu na długich dystansach. Podczas holowania uszkodzonego pojazdu wyposażonego w automatyczną skrzynię biegów należy też pamiętać o tym, by nie przekraczać ok. 50-60 km/h i robić postoje, by skrzynia mogła się schłodzić. W dalszym ciągu lepszym rozwiązaniem jest natomiast skorzystanie z lawety i przetransportowanie auta do mechanika. Ceny nowych skrzyń osiągają kilkadziesiąt tysięcy złotych, a naprawy również nie należą do najtańszych.

Czy samochód z automatyczną skrzynią może holować inny pojazd?

Holowanie przyczep samochodem z automatyczną skrzynią biegów oczywiście nie jest zabronione i w praktyce modele te bardzo często wykorzystywane są do ciągnięcia przyczep kempingowych czy sprzętu wodnego. Jak wygląda kwestia holowania automatem innego pojazdu? Tutaj sytuacja może nie wyglądać tak dobrze – skrzynie automatyczne są bardzo wrażliwe na przegrzanie. 

Zapobiega temu chłodnica oleju przekładniowego, ale nie każdy samochód z automatem jest w nią wyposażony. W modelach przeznaczonych na rynek amerykański mają ją niemal wyłącznie duże SUV-y i pickupy. Chłodnicę oleju przekładniowego można zamontować i warto to zrobić zwłaszcza wtedy, jeśli auto ma być przeznaczone do ciągnięcia ciężkich ładunków. Podczas holowania innego auta należy uważać, aby nie przegrzać skrzyni. Dodatkowo masa pojazdu holowanego nie powinna być wyższa niż auta holującego. 

Awaryjne odpalenie automatu

Odpalanie samochodu na pych nie jest zalecane nawet w przypadku modeli wyposażonych w skrzynię manualną, natomiast w autach z automatem jest wręcz niemożliwe. Próby rozpędzenia samochodu w trybie N i włączenie biegu D mogłyby spowodować uszkodzenie skrzyni biegów. W przypadku rozładowania akumulatora warto więc spróbować odpalić silnik poprzez kable rozruchowe lub jump starter. Jeśli problemem jest niedziałający rozrusznik, nie obędzie się bez przetransportowania samochodu do mechanika lub zamówienia mobilnego serwisu.

Wymiana oleju w skrzyni automatycznej – awaria może być bardzo kosztowna

Automatyczne skrzynie biegów są znacznie bardziej skomplikowane od manualnych, dlatego nie należy zaniedbywać wymian oleju przekładniowego. Olej w dużej mierze odpowiada za kulturę pracy automatu. Specjaliści zalecają wymianę co ok. 40-60 tys. km., nawet jeśli producenci podają większy interwał. Olej przekładniowy odpowiada nie tylko za smarowanie elementów, ale i odbieranie ciepła oraz utrzymywanie podzespołów w czystości, dlatego powinien być świeży.

Znajdź warsztaty wykonujące usługę wymiany oleju w skrzyni automatycznej w swojej okolicy:

Przeczytaj artykuł: Wymiana oleju w automatycznej skrzyni biegów

Polecaną metodą wymiany oleju w przekładni jest wymiana dynamiczna. Pozwala na pozbycie się z układu całego starego oleju, podczas gdy statyczne opróżnienie skrzyni usuwa jedynie 40-60% oleju. Dynamiczna wymiana oleju polega na wpięciu urządzenia bezpośrednio do układu, przez co pompa może usunąć cały stary lubrykant i wtłoczyć nowy olej. Zapobiega to mieszaniu się starego oleju ze świeżym. Z wymianą oleju nie warto czekać do momentu, aż skrzynia zacznie szarpać, wyć lub zmieniać biegi ospale. Warto o niej pomyśleć nawet wtedy, gdy producent nie przewiduje takiej procedury.

Korzystanie z automatycznej skrzyni biegów – podsumowanie

Współczesne skrzynie automatyczne są trwałe, precyzyjne i szybkie, ale ich działanie w dużej mierze zależy od prawidłowej obsługi. Najwięcej usterek skrzyń automatycznych powstaje z winy użytkownika. Jeśli jednak zastosujesz się do podstawowych zasad użytkowania automatu, odwdzięczy się on niezawodnością i płynną pracą.