Jaki rozrząd jest w Twoim aucie? Jak go serwisować?

Rozrząd to jeden z najważniejszych układów, umożliwiających pracę silnika spalinowego. Dzięki rozrządowi do silnika dostarczane jest powietrze i usuwane są z niego spaliny. Od właściwej pracy rozrządu zależy kultura pracy silnika, moc, spalanie i emisja szkodliwych związków.

Na początek wyjaśnimy w kilku zdaniach, czym jest rozrząd i jaką rolę pełni.

Układ rozrządu i napęd rozrządu w silniku współczesnego samochodu 

Współczesny silnik posiada najczęściej trzy lub cztery cylindry, rozrząd, umieszczony w górnej części silnika i wał korbowy, znajdujący się w dolnej części jednostki napędowej.

Rozrząd składa się z następujących podzespołów:

• Jednego lub dwóch wałków rozrządu, poruszających się w łożyskach ślizgowych. Wałki posiadają wyprofilowane krzywki. Jedna przypada na jeden zawór. W przypadku dwóch wałków, jeden steruje pracą zaworów dolotowych, a drugi – wylotowych.
• Zaworów dolotowych, w kształcie grzybków, ze sprężynami zaworowymi, dbającymi o ich automatyczne zamykanie. Zawory dolotowe sterują dopływem powietrza do cylindrów. Powietrze jest doprowadzane przez układ dolotowy. W większości nowoczesnych silników jest to powietrze skompresowane (przez turbosprężarkę albo kompresor) i schłodzone przez chłodnicę powietrza doładowującego. Obecnie stosuje się jeden lub dwa zawory dolotowe na cylinder.
• Zaworów wylotowych, w kształcie grzybków, ze sprężynami zaworowymi, zapewniającymi ich automatyczne zamykanie. W nowoczesnych silnikach stosuje się po jednym albo po dwa zawory wylotowe na cylinder. Zawory wylotowe otwierają się po to, aby usuwać z cylindrów spaliny, które trafiają do układu wydechowego (część wraca z powrotem do komór spalania, przy odpowiednich warunkach, za sprawą układu recyrkulacji spalin EGR).
• Elementów pośredniczących pomiędzy krzywkami a zaworami, powodujących otwieranie zaworów, np. dźwigienek zaworowych.
• Układu zmiennych faz rozrządu, optymalizującego pracę silnika w całym zakresie obrotów. W praktyce polega to na odpowiednim przesuwaniu momentu czasu otwarcia zaworów dolotowych przez urządzenie mechaniczne albo hydrauliczne, sterowane ciśnieniem oleju (np. przy niskich obrotach moment otwierania zaworów jest opóźniany, aby zoptymalizować pracę na biegu jałowym).
• Napędu rozrządu – realizowanego przy pomocy paska rozrządu albo łańcucha rozrządu.

Pasek rozrządu albo łańcuch rozrządu przekazują napęd z koła zębatego, zamontowanego na wale korbowym, na koło zębate zamontowane na wałku rozrządu. Pasek posiada odpowiednie ząbki (stąd inna nazwa: pasek zębaty), a łańcuch ogniwa, współpracujące z kołami zębatymi. Wszystko po to, aby przekazywanie napędu było niezwykle precyzyjne i synchroniczne. Określone zawory muszą być otwierane i zamykane w odpowiednim momencie, ściśle skorygowanym z położeniem wału korbowego i tłoków. Cała ta synchronizacja zależy od paska rozrządu, albo łańcucha rozrządu.

Paski i łańcuchy muszą mieć odpowiednie napięcie, o które dba napinacz. Poza tym stosowane są dodatkowe elementy prowadzące: rolki w przypadku pasków i ślizgi w przypadku łańcuchów.

Napęd rozrządu może dodatkowo napędzać pompę cieczy chłodzącej, pompę oleju, pompę wtryskową wysokiego ciśnienia w silnikach z bezpośrednim wtryskiem (np. Common Rail).

Czy synchronizacja silnika, o którą dba napęd rozrządu, może zostać zaburzona? Owszem. Powodem może być przeskok paska lub łańcucha, utrata właściwego napięcia albo nawet zerwanie.

W przypadku przeskoku silnik będzie pracować nierówno i będzie się z trudem uruchamiać. W przypadku zerwania, dojdzie do zderzenia się tłoków z zaworami i uszkodzeń, które powodują, że naprawa silnika może być nieopłacalna.

Awaria paska rozrządu jak i awaria łańcucha rozrządu jest najczęściej powodowana przez zaniedbania serwisowe.

Jak rozpoznać, czy w samochodzie jest łańcuch rozrządu, czy pasek rozrządu?

To podstawowe informacje, dzięki którym kierowca będzie wiedzieć, jak serwisować napęd rozrządu. Gdzie je znaleźć?

• W instrukcji samochodu. W części „dane techniczne” znajdują się dokładne informacje o silniku, w tym o napędzie rozrządu, jaki został zastosowany.
• Jeśli w aucie został zastosowany pasek rozrządu, w instrukcji pojazdu znajdować się będą informacje serwisowe o tym, co jaki czas należy go kontrolować i wymieniać.
• Jeśli właściciel auta nie ma instrukcji, można rozkodować numer VIN. Dzięki temu dotrze do precyzyjnych informacji o silniku – i o napędzie rozrządu, jaki został w nim zastosowany.
• Są różnice w budowie silnika. Pasek rozrządu pracuje pod lekką, łatwo zdejmowalną osłoną, albo w niektórych starszych autach, w ogóle nie ma żadnej osłony. Łańcuch rozrządu pracuje pod szczelną obudową, albowiem jest smarowany olejem silnikowym.

Kombinacje – pasek rozrządu i łańcuch rozrządu w jednym silniku? 

Konstrukcja współczesnych silników jest skomplikowana. To sprawia, że stosowane są różne rozwiązania.

• Może się zdarzyć, że jeden wałek rozrządu jest napędzany przez łańcuch rozrządu, przekazujący napęd z koła zębatego na wale korbowym. Ale już drugi wałek rozrządu, odpowiedzialny za sterowanie pracą zaworów wylotowych, będzie napędzany paskiem rozrządu, przekazującym napęd z koła zębatego na pierwszym wałku rozrządu, sterującym pracą zaworów dolotowych.
• Silnik może posiadać pasek rozrządu, przeznaczony do napędzania wałka rozrządu, ale może być dodatkowo zastosowany łańcuch rozrządu do napędu pompy wody albo pompy oleju.

Łańcuch rozrządu – jak go serwisować? 

Awaria łańcucha rozrządu jest powodowana w zdecydowanej większości na skutek zaniedbań serwisowych. W pozostałych przypadkach powodem mogą być np. błędy konstrukcyjne producentów silników, zmniejszające trwałość zastosowanych rozwiązań.

Jak serwisować łańcuch rozrządu? Co ma wpływ na jego długotrwałą, bezawaryjną pracę?

• Olej silnikowy, dobrany w 100% zgodnie z zaleceniami producenta samochodu;
• Terminowa wymiana oleju silnikowego, jak najczęstsza (minimum raz w roku);
• Utrzymywanie odpowiedniego poziomu oleju silnikowego (olej nie tylko smaruje łańcuch, ale od jego ciśnienia zależy praca napinacza, zbyt niski poziom oleju silnikowego nie pozwoli na zapewnienie właściwego napięcia);
• Unikanie dynamicznej jazdy na zimnym silniku;
• Unikanie częstej jazdy na krótkich odcinkach w mieście;
• Jeśli będzie konieczna wymiana łańcucha rozrządu, trzeba zlecić ją specjalistom, posiadającym odpowiednią wiedzę i wyposażenie techniczne.

Pasek rozrządu – jak go serwisować?

Awaria paska rozrządu jest powodowana najczęściej przez zaniedbania serwisowe, stosowanie starych pasków (bardzo ważna jest data produkcji paska rozrządu – paski mają przydatność do użycia, określoną przez producenta), zabrudzenie paska rozrządu olejem, smarem albo płynem eksploatacyjnym. Zerwanie paska rozrządu może się też zdarzyć na skutek uszkodzenia łożysk napędzanych urządzeń, takich jak pompa cieczy chłodzącej. Pompę cieczy chłodzącej zawsze trzeba wymieniać wraz z paskiem.

Jak serwisować pasek rozrządu?

• Trzeba stosować się do zaleceń producenta samochodu, określającego maksymalny przebieg i maksymalny czas eksploatacji paska rozrządu, po którym trzeba go wymienić (np. co cztery lata lub co 120.000 km przebiegu);
• Producent samochodu może również określać maksymalny czas eksploatacji napinacza;
• W określonych modelach silników warto skracać czas wymiany, zalecany przez producenta pojazdu. Mechanicy, specjalizujący się w naprawach silników aut określonych marek wiedzą doskonale, w których z nich warto skrócić interwał wymiany paska rozrządu;
• Przy każdej wymianie paska koniecznie trzeba wymienić pompę cieczy chłodzącej, a w niektórych przypadkach także elementy towarzyszące, jak rolki;
• Przed zamontowaniem pasek musi być chroniony przed stycznością ze światłem słonecznym, wysoką temperaturą, płynami eksploatacyjnymi itd. Nie wolno go też zaginać i załamywać;
• Pasek rozrządu trzeba chronić przed wszelakimi zabrudzeniami: smarem, olejem silnikowym, płynem chłodzącym, itd. Po każdym takim zabrudzeniu, spowodowanym np. awarią (np. uszkodzeniem uszczelniaczy wału korbowego, albo pompy cieczy chłodzącej), pasek należy wymienić;
• Zdemontowany pasek rozrządu nie nadaje się do ponownego montażu. Trzeba zastosować nowy;
• Silnik musi być chroniony przed przegrzaniem. Zbyt wysoka temperatura silnika powoduje przyspieszone zużycie paska rozrządu;
• Jeśli właściciel samochodu zaobserwuje fizyczne uszkodzenia paska (naderwania, pęknięcia, zerwanie albo naderwanie ząbków), pasek trzeba natychmiast wymienić;
• Pasek rozrządu powinien być wymieniany przez specjalistów, posiadających odpowiedni sprzęt i doświadczenie;
• Tanie zamienniki nie są trwałe.

Diagnostyka i wymiana rozrządu – tylko specjalista zrobi to właściwie

Napęd rozrządu (pasek rozrządu albo łańcuch rozrządu) ma kluczowe znaczenie dla trwałości, mocy i właściwej pracy silnika. Dlatego bardzo ważna jest weryfikacja stanu rozrządu, na przykład po zakupie samochodu używanego. Specjaliści potrafią wykryć zbliżające się uszkodzenie, które może doprowadzić do całkowitego zniszczenia silnika.

Wymiana rozrządu musi być prowadzona w oparciu o zalecenia serwisowane producenta pojazdu, ustalające np. kolejność demontowania poszczególnych elementów (by uzyskać dostęp do rozrządu), momenty dokręcenia śrub, przebieg paska, listę elementów, które trzeba wymienić, sposób pierwszego uruchomienia silnika po zamontowaniu nowego rozrządu itd. Mechanicy potrzebują specjalnych blokad i narzędzi.

Dlatego, aby mieć pewność, warto poszukać specjalisty na Motointegrator.com.
Jeśli chcesz sprawdzić stan rozrządu w swoim aucie, jeśli kupujesz albo już kupiłeś auto używane, jeśli zbliża się termin wymiany rozrządu – umów wizytę.

Znajdź warsztaty wykonujące usługę wymiany rozrządu w swojej okolicy:

• Chorzów
• Gdańsk
• Szczecin
• Bydgoszcz
• Wrocław
• Radom
• Łódź
• Gliwice
• Poznań
• Katowice
• Lublin
• Białystok
• Warszawa
• Kraków
• Inne miasta