Spryskiwacze szyb – dzięki nim widzisz lepiej, ale one też mogą się zepsuć

Wbrew powszechnemu przekonaniu, ze spryskiwaczy szyb korzystamy przez cały rok, a nie tylko jesienią czy zimą. Latem na szybach zbiera się kurz oraz pyłki roślin, a poza tym również padają silne deszcze. Sprawny układ spryskiwania szyb pozwala również oszczędzać wycieraczki i same szyby. Oszczędne korzystanie z płynu do spryskiwaczy zawsze się mści. Przez to wycieraczki zużywają się szybciej, a szyby ulegają zarysowaniu.  

Na szczęście układ spryskiwania szyb nie jest bardzo awaryjny. Jeśli już, to jego części składowe także do drogich nie należą, a ich wymiana jest w większości aut szybka i prosta. Sam płyn do spryskiwaczy jest również tani. Warto pamiętać, że im tańszy, tym jego skuteczność czyszczenia szyb jest gorsza.

W razie awarii układu spryskiwaczy, jazda samochodem  jest niebezpieczna, a czasami wręcz niemożliwa. Dotyczy to zwłaszcza podróżowania w czasie opadów deszczu lub śniegu. Trzeba też pamiętać o tym, że za uszkodzone wycieraczki i brak płynu do spryskiwaczy albo niesprawny układ spryskiwaczy możemy zainkasować mandat w wysokości 500 złotych.

Od wielu lat standardem w każdym samochodzie jest układ spryskiwania szyb z elektryczną pompką. Wystarczy nacisnąć dźwignię albo przekręcić gałkę pod kierownicą, aby przednia lub tylna szyba zostały spryskane płynem. W starszych samochodach stosowano ręczne lub nożne pompki do spryskiwaczy szyb (przykładem może być nasz rodzimy, polski dostawczy Żuk). W Volkswagenie Garbusie Typ 1 była jeszcze inna innowacja – zamiast do pompki, układ mógł być podłączony do wentyla koła zapasowego, który wytwarzał odpowiednie ciśnienie do spryskiwania szyby.

Nim przyjrzymy się usterkom, jakie utrudniają lub uniemożliwiają działanie układu spryskiwania szyb, najpierw spójrzmy, jak układ jest zbudowany.

Układ spryskiwania szyb – budowa i działanie 

Jak zbudowany jest układ spryskiwania szyb? Jakie elementy wchodzą w jego skład? Spójrzmy na typowe rozwiązanie:

• Silniczek elektryczny na prąd stały, podłączony za pomocą dedykowanej wtyczki do układu elektrycznego samochodu
• Pompka z tworzywa sztucznego, zamontowana w dolnej części zbiornika z płynem. Posiada duży wlot, zanurzony w zbiorniku z płynem, oraz wyloty, do zamocowania przewodów z tworzywa sztucznego
• Zbiornik z tworzywa sztucznego z zamykanym wlewem. Najczęściej umieszczony przy nadkolu przedniego koła.
• Przewody z gumy albo z tworzywa sztucznego, prowadzące do podszybia
• Przewód z gumy albo z tworzywa sztucznego, prowadzący do tylnej szyby albo do klapy bagażnika w kombi i hatchbackach
• Dwie dysze spryskiwaczy przedniej szyby
• Dysza spryskiwacza tylnej szyby
• Mocowania dyszy i przewodów
• W niektórych autach dodatkowo – filtr płynu do spryskiwaczy

Dysze mogą być montowane osobno, ale w przypadku tylnej szyby mogą być też wmontowane w  wycieraczkę. Stosuje się dysze wytwarzające mgiełkę, albo spryskujące szyby punktowo.

Jak to działa? Po uruchomieniu  dźwigni pod kierownicą, prąd dopływa do silniczka elektrycznego. Jego pracę zazwyczaj słychać w kabinie auta. Silniczek obraca pompkę. Pompka pobiera płyn ze zbiornika, zwiększa nieco jego ciśnienie i kieruje go za pomocą przewodów do dysz. Stąd płyn trafia bezpośrednio na szyby.

W nowszych i lepiej wyposażonych samochodach stosuje się układy automatyczne z czujnikiem deszczu. Po wykryciu opadów, czujnik samodzielnie uruchamia wycieraczki i spryskiwacze, dostosowując intensywność ich pracy do warunków na drodze.

Awarie układu spryskiwaczy szyb w samochodzie 

Z jakimi awariami układu spryskiwania szyb możemy spotkać się w typowym samochodzie? Co może być ich powodem?  

Spryskiwanie szyb nie działa, choć słychać pracę silniczka, napędzającego pompkę

• Brak płynu do spryskiwaczy w zbiorniczku
• Zbiorniczek na płyn jest dziurawy – mogło dość do jego rozsadzenia po zamarznięciu zimą, gdy w zbiorniczku znajdowała się duża ilość letniego płynu do spryskiwaczy  
• Uszkodzona pompka
• Zabrudzona pompka
• Nieszczelne, połamane przewody z płynem
• Zatkane dysze
• Dysze zamarzły na skutek mrozu (w zbiorniczku znajdował się letni płyn)

Spryskiwanie szyb nie działa i nie słychać pracy silniczka, napędzającego pompkę

• Przepalony bezpiecznik, odpowiedzialny za działanie spryskiwaczy. Bezpieczniki znajdują się w skrzynce pod deską rozdzielczą albo pod maską silnika. Należy sprawdzić, który odpowiada za działanie spryskiwaczy (symbole znajduję się zazwyczaj na pokrywie bezpieczników) i skontrolować, czy nie jest przepalony. Jeśli jest – należy go wymienić na nowy.
• Uszkodzony silniczek napędzający pompkę
• Przerwany przewód zasilający silniczek
• Uszkodzony przełącznik zespolony pod kierownicą – układ spryskiwaczy jest sprawny, tylko nie można go włączyć

Spryskiwanie szyb działa tylko na przedniej lub tylko na tylnej szybie

• Przerwany przewód, doprowadzający płyn do dyszy
• Zatkane dysze
• Dysze zamarzły na skutek mrozu

Płyn do spryskiwaczy jest rozpylany z niewłaściwym ciśnieniem

• Zatkane/zabrudzone dysze spryskiwaczy – może je zablokować kurz i ziarenka piasku
• Załamane przewody, doprowadzające płyn do dysz
• Dysze są częściowo zamarznięte

Spryskiwana jest tylko połowa przedniej szyby, albo tylko połowa spryskiwana jest z właściwym ciśnieniem

• Zatkana jedna z dysz
• Załamany albo uszkodzony jeden z przewodów, doprowadzających płyn do dyszy.

Płyn nie jest kierowany we właściwą stronę

• Dysze spryskiwaczy są źle wyregulowane

Każdy kierowca może samodzielnie sprawdzić, czy w zbiorniczku jest odpowiednia ilość płynu. W razie awarii może również skontrolować stan bezpiecznika, odpowiedzialnego za działanie układu spryskiwania szyb. Można również skontrolować, czy płynu nie ubywa na skutek wycieków. Wystarczy podłożyć gazety pod koło przy zbiorniczku z płynem. Można też samodzielnie obejrzeć przewody prowadzące płyn do dysz, czy nie są załamane i nie przeciekają. Wrażliwe miejsca to te pomiędzy komorą silnika a maską i pomiędzy karoserią a klapą bagażnika (w kombi albo hatchbacku). Samodzielnie można również spróbować przeczyścić dysze za pomocą szpilki albo sprężonego powietrza w sprayu.

Jeśli bezpiecznik jest dobry, czyszczenie dysz nic nie dało, a sami nie jesteśmy w stanie znaleźć źródła awarii – warto umówić się na wizytę u mechanika przez wyszukiwarkę Motointegrator. To samo dotyczy sytuacji, w której sami znajdziemy uszkodzenie – pęknięty przewód, pęknięty zbiornik, albo uszkodzony przewód zasilający silniczek.

W warsztacie można

• Wyregulować i wyczyścić dysze spryskiwaczy
• Wymontować pompkę i ją wyczyścić, co może przywrócić pełną sprawność układu
• Sprawdzić, czy silniczek jest sprawny, czy też wymaga wymiany.
• Skontrolować stan przewodu zasilającego oraz wtyczki, doprowadzającej prąd do silniczka.
• Uszczelnić połączenia pomiędzy pompką a przewodami, które mogą być źródłem wycieków
• Wymienić uszkodzony przełącznik zespolony pod kierownicą, jeśli to on jest winny temu, że nie można uruchomić spryskiwaczy,

W przypadku pozostałych awarii części wymienia się na nowe

• Nowy zbiorniczek płynu kosztuje od kilkudziesięciu do 150 zł
• Nowa pompka do popularnych modeli aut kosztuje od 15 do 150 zł
• Nowe dysze kosztują od kilku do kilkudziesięciu zł za sztukę w przypadku popularnych samochodów. Dlatego czasami nie warto ich czyścić, co też nie zawsze przynosi skutek.

Dostęp do układu jest w większości przypadków prosty. Trzeba zdemontować koło i nadkole. Następnie odkręca się zbiornik z płynem. W jego dolnej części znajduje się pompka z silniczkiem, z której wyprowadzone są przewody, prowadzące płyn do dyszy.

Wymiana przewodu zasilającego dyszę w tylnej klapie bagażnika wymaga demontażu kilku elementów, ale z pewnością nie powinna to być czynność skomplikowana. Warto wówczas zastosować nowe osłony gumowe, pomiędzy klapą/maską a karoserią.

Jak dbać o układ spryskiwania szyb? 

O czym powinien pamiętać kierowca?

• O tym, aby w układzie zawsze znajdowała się odpowiednia ilość płynu do spryskiwaczy
• O stosowaniu zimowego płynu do spryskiwaczy jeszcze zanim nadejdą pierwsze przymrozki
• O ochronie auta przed zamarzaniem. Zastosowanie plandek samochodowych albo przechowywanie auta w garażu zapobiega zamarzaniu dysz i zapychaniu ich kurzem i piaskiem
• W czasie konserwacji uszczelek, trzeba również pamiętać o tych, które chronią przewody z płynem, na łączeniach pomiędzy maską/bagażnikiem a karoserią. Posmarowanie ich sprayem silikonowym albo woskiem zapewni im ładny wygląd i znacznie przedłuży techniczne życie gumy, która chroni przewody przed uszkodzeniem.
• Spryskiwacze nie powinny pracować nieustannie przez cały czas – np. przez kilka minut. Może to spowodować uszkodzenie silniczka oraz pompki.

Układ spryskiwania szyb jest niezwykle ważny przez cały rok. Dlatego, jeśli pojawią się jakieś problemy z jego właściwym działaniem – zatkany spryskiwacz szyby tylnej albo przedniej, spryskiwanie szyb z niewłaściwym ciśnieniem albo całkowity brak działania układu - warto jak najszybciej udać się do mechanika, który usunie problem.