Co ile wymieniać amortyzatory i ile mogą wytrzymać?

Spis treści:

• Funkcje amortyzatora samochodowego
• Kontrola amortyzatorów
• Zużyty amortyzator – objawy usterki
• Jak sprawdzić amortyzator samochodowy?
• Metody pomiaru sprawności amortyzatorów samochodowych
• Jak często wymieniać amortyzatory samochodowe? Ekspert Motointegrator.com wyjaśnia

Stosunkowo niewielu kierowców zdaje sobie sprawę, jak istotny wpływ na bezpieczeństwo jazdy ma dobry stan techniczny amortyzatorów. Większość osób pytanych o funkcję tego elementu zawieszenia odpowiada, że dobry, sprawny amortyzator gwarantuje komfort jazdy, inni mówią, że wręcz przeciwnie – dobry to taki, który usztywnia zawieszenie, na czym cierpi komfort, ale zyskuje jakość prowadzenia samochodu. Nie każdy kierowca jednak wie, w którym momencie wymiana amortyzatorów jest już konieczna.

Funkcje amortyzatora samochodowego

To wszystko jest po części prawdą, należy jednak pamiętać, że podstawową funkcją amortyzatora jest tłumienie drgań wywołanych jazdą samochodu po nierównej nawierzchni. Taką właściwość posiadały częściowo resory piórowe, które obecnie już nie są wykorzystywane. Niesprawne amortyzatory nie sprawiają, że auto nie wybiera nierówności. Wybiera, jednak mocno przy tym kołysząc, więc komfort takiej podróży jest ograniczony, a koła rozkołysanego samochodu mają tendencję do odrywania się od nawierzchni. Nie poprawia to bezpieczeństwa podczas jazdy na wprost, wyraźnie pogarsza zachowanie się samochodu na zakrętach i co najważniejsze w bardzo istotny sposób utrudnia hamowanie. W takiej sytuacji pomoże tylko wymiana amortyzatorów.

Polecamy artykuł: Czym są i do czego służą odboje amortyzatora? Usterki, ceny, objawy i naprawa

Testy przeprowadzone przez jedną z niemieckich gazet motoryzacyjnych pokazały, że droga hamowania przeciętnego samochodu osobowego z prędkości 50 km/h, wydłuża się w aucie z niesprawnymi amortyzatorami (tylko na tylnej osi) o ok. 4,5 metra, czyli mniej więcej długość pojazdu. Ta sama gazeta podała też, że ok. 15% pojazdów poruszających się po Niemczech prezentuje niezadowalający stan techniczny amortyzatorów.

W naszym kraju kontrola tego elementu zawieszenia odbywa się podczas obowiązkowych wizyt na Stacji Kontroli Pojazdów. Aby zaliczyć przegląd techniczny, skuteczność tłumienia musi być większa niż 40%, natomiast różnica między wynikami pomiarów na jednej osi nie może być większa niż 15%. Oznacza to, że niesprawny amortyzator, to nie tylko taki, którego zdolności tłumiące zanikły zupełnie i teraz stawia opór.

Kontrola amortyzatorów – co warto wiedzieć?

Należy pamiętać, że praktykowana przez niektórych wzrokowa kontrola stanu amortyzatorów, jakkolwiek zasadna, nie jest wystarczająca. Zużyty amortyzator samochodowy może wyglądać nienagannie, a skuteczność jego działania będzie niewystarczająca. Wyeksploatowanie tego elementu nie zawsze wiąże się z jego rozszczelnieniem, objawiającym się wyciekami oleju – najczęściej w miejscu, gdzie trzonek prowadzący tłok wsuwa się do cylindra. Wyciek z amortyzatora świadczy o tym, że nie gwarantuje on już żadnej siły tłumienia. Oznacza to, że wymiana amortyzatora jest niezbędna i lepiej przeprowadzić ją jak najszybciej. W innym przypadku dalsza jazda może być niebezpieczna. 

Profesjonalny test sprawności tłumienia amortyzatorów wykonasz w Autoryzowanej Stacji Obsługi lub w niezależnych warsztatach samochodowych dysponujących odpowiednimi stanowiskami pomiarowymi. Pierwsze badanie warto przeprowadzić już po 60 000 km. przebiegu, a następnie co ok. 20 000 km. Powyższy test warto także wykonać zaraz po zakupie samochodu używanego, a najlepiej już podczas oględzin. W samochodach z amortyzatorami adaptacyjnymi, usztywniającymi się w sportowym trybie jazdy oraz przy wysokich prędkościach, wymiana amortyzatorów może kosztować nawet kilka tysięcy złotych.

Zużyty amortyzator – objawy usterki

Stopniowe zużycie amortyzatorów nie jest łatwe do zauważenia. Samochód nie zmienia charakterystyki jazdy z dnia na dzień i kierowca jest w stanie zaadaptować się do odmiennego działania układu zawieszenia. Paradoksalnie łatwiej jest więc wykryć zużycie amortyzatorów innemu kierowcy, który nie podróżuje danym autem na co dzień. Mimo to istnieją pewne aspekty, które wskazują na uszkodzony amortyzator. Objawy najłatwiej zauważyć podczas:

• jazdy po nierównej drodze;
• przejazdu po progu zwalniającym;
• zjazdu z krawężnika;
• mocnego hamowania;
• dynamicznego przyspieszania;
• szybkiej zmiany kierunku jazdy.

Objawy zużycia amortyzatorów mogą różnić się w zależności od rodzaju zawieszenia oraz masy pojazdu, ale w większości przypadków są podobne. Jako że amortyzator samochodowy odpowiada przede wszystkim za tłumienie drgań i stabilizację pojazdu, pierwszym symptomem jest nadmierne kołysanie samochodu. Jest ono odczuwalne przede wszystkim podczas przejazdu przez poprzeczne przeszkody, np. progi zwalniające, torowiska czy krawężniki. Należy jednak zwrócić również na inne symptomy, takie jak:

• pogorszenie stabilności samochodu – auto ze zużytymi amortyzatorami prowadzi się zazwyczaj nerwowo, czując przy tym, że  źle reaguje na szybką zmianę kierunku. Gwałtowne bujanie może przerodzić się w utratę panowania nad pojazdem, więc na należy tego bagatelizować. Jeśli czujesz, że samochód reaguje na ruch kierownicy nieprecyzyjnie lub zbyt gwałtownie, warto skontrolować stan amortyzatorów samochodowych;
• nurkowanie nadwozia w trakcie hamowania – kolejnym objawem zużycia amortyzatorów jest mocne przechylanie się nadwozia w trakcie hamowania, nazywane też nurkowaniem. Może ono oczywiście wynikać z miękkiej charakterystyki zawieszenia, ale jeśli ma miejsce w aucie, które dotąd zachowywało się inaczej, niemal zawsze wskazuje na zużyte amortyzatory. Objawy te mogą występować także podczas dynamicznego przyspieszania;
• mocny przechył nadwozia w zakrętach – niepokojącą konsekwencją wyeksploatowania amortyzatorów jest przechylanie się samochodu w zakrętach. W skrajnych przypadkach jedno z kół może wręcz oderwać się od nawierzchni, gwałtownie zmniejszając przyczepność samochodu. W takich warunkach działanie układów ESP, ABS lub ASR jest utrudnione, a w niektórych sytuacjach może skończyć się nieadekwatną reakcją, która jedynie pogorszy stan rzeczy;
• nierównomierne zużycie opon – gdy źródłem problemów z samochodem jest uszkodzony amortyzator, objawy usterki mogą być widoczne na oponie. Amortyzatory samochodowe odpowiadają za stały docisk kół do asfaltu, zatem jedną z konsekwencji jazdy ze zużytymi amortyzatorami jest nierównomierne zużycie opon. Podskakiwanie gum na asfalcie, zwłaszcza podczas hamowania, skutkuje miejscowym wytarciem bieżnika. W momencie, gdy ogumienie straci owalność, pojawia się charakterystyczne bicie, odczuwalne zwłaszcza podczas jazdy z dużą prędkością;
• hałas z okolic kół – o tym, że zbliża się wymiana amortyzatorów, może powiadomić Cię także niepokojący dźwięk z okolicy kół. Skrzypienie elementów nie świadczy jeszcze o ich zużyciu, ale często pojawia się właśnie wtedy, gdy stracą one zdolność tłumienia drgań. Jeszcze gorszą informacją jest metaliczny stukot – może on oznaczać, że amortyzator całkowicie oderwał się z zaczepów, rozpadł na dwie części lub stracił cały olej.

Dowiedz się więcej: Jak sprawdzić auto przed zakupem? Poznaj szczegóły

Znajdź warsztaty wykonujące usługę wymiany amortyzatora w swojej okolicy:

Jak sprawdzić amortyzator samochodowy?

W jaki sposób samodzielnie skontrolować stan amortyzatora? Jednym z najlepszych sposobów jest próba rozbujania samochodu na postoju. Dociśnij karoserię samochodu bezpośrednio nad każdym kołem i sprawdź, jak szybko samochód odzyska stabilność. Sprawny amortyzator powinien ustabilizować pojazd już podczas pierwszego odbicia. W momencie, gdy samochód wykonuje jeszcze kolejne odbicia lub zaczyna się bujać, można podejrzewać, że sprawność amortyzatorów jest niewielka. 

Przeczytaj także: Amortyzatory samochodowe – budowa, działanie, awarie i wymiana

Warto też pamiętać, że w niektórych sytuacjach przyczyną problemów z prowadzeniem samochodu może być jeden zużyty amortyzator. Objawy są wówczas bardziej wyczuwalne, niż w przypadku równomiernego zużycia całego kompletu. Niska skuteczność wszystkich czterech amortyzatorów bywa wręcz odbierana pozytywnie, gdyż samochód wydaje się bardziej miękki i komfortowy. To jednak złudne wrażenie, bo w rzeczywistości jazda takim samochodem jest bardzo uciążliwa – pasażerowie podskakują wówczas na siedziskach, co u osób z chorobą lokomocyjną może potęgować objawy.

Sprawdź też: Zbieżność kół – Co to jest i jaki ma wpływ na jazdę

Objawy zużycia amortyzatorów samochodowych łatwo zweryfikować też podczas jazdy. Jeśli po przejeździe progu zwalniającego auto jeszcze przez kilka metrów się kołysze lub podskakuje, zawieszenie nie działa prawidłowo. Sprawne amortyzatory sprawiają, że przejazd przez próg jest niemal nieodczuwalny i nie powoduje bujania. To samo dotyczy hamowania lub ruszania z miejsca – nawet auta o miękkim zawieszeniu nie powinny bujać się w nieskończoność.

Metody pomiaru sprawności amortyzatorów samochodowych

Jeśli uszkodzenie amortyzatora jest ewidentne, np. pojawiły się wycieki oleju, najlepiej od razu kupić nowy komplet. Amortyzatory powinny być wymieniane parami, nawet jeśli zużyty jest tylko jeden z nich. Różnica w sile tłumienia obu elementów nie powinna być większa niż 15%. Co jednak zrobić, gdy nie ma pewności, że za nerwowe prowadzenie samochodu odpowiadają akurat amortyzatory? W takim przypadku warto skorzystać ze specjalistycznej diagnostyki zawieszenia, w której wykorzystuje się dwie metody pomiaru:

• Metodą EUSAMA – jest to technika badania sprawności amortyzatorów wykorzystywana m.in. w Stacjach Kontroli Pojazdów. Wykorzystuje płytę pomiarową, która  wprawia koła w drgania i polega na porównaniu dynamicznego i statycznego nacisku. Zaletą tej metody jest to, że nie wymaga ona bazy danych poszczególnych modeli aut, zatem można w szybki sposób kontrolować każdy samochód. Wadą jest natomiast podatność na błąd pomiaru, wynikający np. ze zużycia opon lub nieprawidłowego ciśnienia w ogumieniu.
• Metodą BOGE – amortyzatory samochodowe mogą być też sprawdzone metodą BOGE, polegającą na wymuszaniu drgań powyżej częstotliwości rezonansowej. Jej zaletą jest porównanie drgań koła z parametrami wzorcowymi dla danego pojazdu. Dzięki sprawdzaniu drgań w funkcji czasu metoda ta niweluje czynniki zakłócające, które mogą zaniżyć lub zawyżyć pomiar. Należy niemniej pamiętać, że nawet nowe i dobrej jakości amortyzatory mogą nie osiągnąć w pomiarach 100% sprawności.

Jak często wymieniać amortyzatory samochodowe? Ekspert Motointegrator.com wyjaśnia

Trwałość amortyzatorów samochodowych uzależniona jest nie tylko od jakości podzespołów, ale przede wszystkim od warunków, w jakich użytkowane jest auto. Częste hamowania, jazda po nierównych drogach, pokonywanie progów zwalniających oraz agresywna jazda mocno wpływają na żywotność amortyzatorów. Inna sprawa, że amortyzator może rozszczelnić się nagle, chociażby po mocnym dobiciu zawieszenia na nierówności. 

Amortyzatory oryginalne oraz zamienniki dobrej jakości działają sprawnie nawet przez 60-100 tys. km. W miarę bezpieczna jazda często jest możliwa i dłużej, ale najlepiej nie czekać z wymianą, aż skuteczność tłumienia spadnie poniżej wymaganego limitu. Równie ważne jest to, aby korzystać z wysokiej jakości części. Te najtańsze często zawodzą już po przejechaniu 10-30 tys. km. Marki godne polecenia to m.in. Bilstein, Kayaba, Koni, Monroe i Sachs. Jazda z niesprawnymi amortyzatorami jest niebezpieczna, a dodatkowo obciąża inne elementy zawieszenia, dlatego nie warto zwlekać z wymianą.

Jeśli Twój samochód zdradza objawy zużycia amortyzatorów, skontroluj ich stan w najbliższym warsztacie. Listę serwisów samochodowych oferujących diagnostykę amortyzatorów samochodowych znajdziesz w wyszukiwarce Motointegrator.com. Wymiana amortyzatorów w większości przypadków nie jest kosztowna – koszt pojedynczego egzemplarza to zazwyczaj 100-500 zł.