1. Strona główna
  2. Poradniki motoryzacyjne
  3. Eksploatacja
  4. Dwumasowe koło zamachowe – wszystko, co musisz wiedzieć
Eksploatacja

Dwumasowe koło zamachowe – wszystko, co musisz wiedzieć

Co to jest dwumasa i jak jest zbudowana? Jakie są objawy jej awarii? Co zrobić, by dwumasa nie ulegała za szybko zużyciu? Ile kosztuje jej wymiana i jak przebiega regeneracja? Czy są na rynku rozwiązania alternatywne, mogące zastąpić dwumasowe koło zamachowe? Wyjaśniamy!

Motointegrator.com
04/04/2023
Dwumasowe koło zamachowe – wszystko, co musisz wiedzieć

Spis treści:

Co to jest dwumasa?

Pierwsze dwumasowe koła zamachowe zastosowano w samochodach osobowych w 1985 r. Jednak naprawdę popularne stały się dopiero kilkanaście lat później. Wtedy zaczęto je masowo montować w autach wyposażonych w turbodoładowane silniki wysokoprężne. Potem przyszedł czas na mocne silniki benzynowe. Obecnie dwumasowe koła zamachowe stosowane są także w samochodach napędzanych benzynowymi silnikami, budowanymi w zgodzie z zasadami downsizingu, szczególnie trzycylindrowych. Koła tego typu, w żargonie warsztatowym nazywa się dwumasą.

Zadaniem, jakie ma koło dwumasowe w samochodzie, jest redukcja drgań generowanych przez silnik.

Co to koło dwumasowe?

DKZ to podzespół, który wywołuje wiele emocji u kierowców. Przede wszystkim ze względu na wysoką cenę. W niektórych samochodach dwumasowe koło zamachowe ulegało awarii już po przejechaniu kilkudziesięciu tys. km. Do tego w Internecie można znaleźć wiele nietrafionych porad, które sugerują całkowite usunięcie DKZ.

banner-slide-0
banner-slide-1
banner-slide-2

Jaką rolę pełni dwumasowe koło zamachowe?

Pracujący silnik samochodu wywołuje drgania w układzie napędowym. Ich przyczyną jest brak wyrównoważenia układu korbowo-tłokowego, które zawsze występuje w silnikach spalinowych, z wyjątkiem jednostek w układzie R6 i V12. Wibracje są przenoszone na skrzynię biegów, powodując zużywanie się łożysk i zmęczeniowe uszkodzenia kół zębatych. Przy niektórych prędkościach mogą występować drgania rezonansowe, czyli takie, których amplituda narasta ze względu na synchronizację drgań w dwóch ośrodkach. Powodują przyspieszone zużycia elementów skrzyni, a do tego są też źródłem hałasu. Drgania przenoszone są także na nadwozie i układ kierowniczy, co zmniejsza komfort jazdy.

Oprócz tego dwumasa pełni taką samą rolę jak tradycyjne koło zamachowe. Służy jako ciężar bezwładnościowy dla wału korbowego silnika, przenosi moment obrotowy do układu napędowego i uczestniczy w rozruchu silnika jako element napędzany przez rozrusznik.

Regeneracja dwumasy – na czym polega?

DKZ, za sprawą systemu sprężyn i tłumików, skutecznie pochłania drgania skrętne, generowane przez silnik. Dzięki temu chroni skrzynię biegów oraz elementy układu przeniesienia napędu przed uszkodzeniem i przedłuża okres ich eksploatacji. Do tego zapewnia komfortowe warunki jazdy, neutralizując drgania nadwozia i hałasy. Stosowanie DKZ ułatwia także zmianę biegów.

Jak zbudowane jest koło dwumasowe?

Koło dwumasowe składa się z koła masy pierwotnej, sprężyn łukowych, łożyska (ślizgowego albo kulowego), pierścienia oporowego (tarczy zabierakowej), pokrywy koła masy pierwotnej i koła masy wtórnej.

Koło masy pierwotnej jest połączone z wałem korbowym silnika. Pomiędzy kołem masy pierwotnej a jego pokrywą, znajdują się dwie sprężyny skrętne oraz ich blokady. Na kole masy pierwotnej znajduje się wieniec koła zamachowego, przeznaczony do rozruchu silnika przez rozrusznik.

Koło masy wtórnej znajduje się po stronie skrzyni biegów i współpracuje ze sprzęgłem. Składa się ono z płyty wtórnej i pierścienia oporowego z ramionami (zwanego też tarczą zabierakową). Docisk sprzęgła jest zamontowany do zewnętrznej krawędzi DKZ.

Tarcza zabierakowa (pierścień oporowy z ramionami) przenosi moment obrotowy z koła masy pierwotnej na koło masy wtórnej poprzez sprężyny łukowe. W starszych DKZ tarcza zabierakowa była przymocowana na stałe do koła masy wtórnej. Jej zderzaki (zwane też strzałkami) znajdowały się w kanale sprężyn łukowych koła masy pierwotnej. W najnowszych modelach DKZ tarczy zabierakowej nie montuje się na stałe do koła masy wtórnej. Ma ona formę sprężyny talerzowej, umieszczonej pomiędzy dwiema tarczami zaciskowymi.

Niezwykle ważną rolę pełni łożysko. Jest ono umiejscowione w kole masy pierwotnej i równocześnie, stanowi obrotowe połączenie koła masy pierwotnej i koła masy wtórnej. Początkowo w dwumasowych kołach zamachowych stosowano łożyska kulkowe. Obecnie wykorzystuje się przede wszystkim łożyska ślizgowe.

Łożysko pozwala na nieznaczne wychylenie kół masy pierwotnej i wtórnej względem siebie. Poza tym przenosi ono ciężar wywierany przez koło masy wtórnej i docisk sprzęgła, a także siłę nacisku podczas wysprzęglania.

W niektórych dwumasowych kołach zamachowych stosuje się także pierścienie kontroli tarcia, których zadaniem jest lepsze tłumienie w czasie ruszania lub zmiany obciążenia.

Zasada działania dwumasowego koła zamachowego

Koło masy pierwotnej jest napędzane przez silnik. Moment obrotowy powoduje nacisk na sprężyny połączone z wybierakiem i tłumikami. Za ich pośrednictwem obrót przenoszony jest na ciężar wtórny. Wypełniony smarem układ sprężynująco-tłumiący neutralizuje wibracje silnika. Dzięki temu dwumasa może przenosić napęd, ale niwelować drgania.

Koło dwumasowe a typ skrzyni biegów

DKZ jest zawsze dopasowane do konkretnego modelu silnika oraz skrzyni biegów. Zastosowanie nieprawidłowych części doprowadzi do uszkodzenia samego DKZ, a także innych elementów układu napędowego.

Dwumasowe koła zamachowe stosuje się w skrzyniach manualnych, a także w dwusprzęgłowych oraz skrzyniach zautomatyzowanych (np. dwusprzęgłowych skrzyniach DSG) i bezstopniowych skrzyniach CVT (stosowanych między innymi w hybrydach). W skrzyniach automatycznych (hydrokinetycznych), nie stosuje się sprzęgła ciernego, więc dwumasowe koła zamachowe nie są potrzebne. Konwerter hydrauliczny wystarczająco skutecznie tłumi drgania.

Przeczytaj także: Samodzielna wymiana koła w samochodzie – jak się do niej zabrać?

Dwumasa – objawy uszkodzenia

Dwumasa – objawy awarii 

Trudno jednoznacznie stwierdzić, po jakim czasie dochodzi do zużycia. W niektórych autach dwumasa, objawy awarii wykaże dopiero po 250 tys. km przebiegu, w innych zaledwie 50 tys. km lub mniej.

Typowe objawy awarii dwumasowego koła zamachowego to:

  • uderzenia słyszalne podczas uruchamiania samochodu i zmiany biegów;
  • wibracje silnika na biegu jałowym;
  • wibracje podczas przyspieszania;
  • bicie na pedale sprzęgła;
  • drżenie gałki zmiany biegów podczas jazdy z małą prędkością;
  • szarpanie w czasie przyspieszania z niskiej prędkości;
  • problemy ze zmianą biegów;
  • głośna praca silnika (problemy z łożyskiem ślizgowym);
  • hałas w czasie rozruchu (spowodowany przez uszkodzony wieniec rozrusznika);

Przyczyny uszkodzenia dwumasowego koła zamachowego 

Dwumasa najszybciej ulega zużyciu przy gwałtownych zmianach prędkości obrotowej. Na przykład gdy chcąc ruszyć dynamicznie, wkręcasz silnik na dość wysokie obroty, po czym puszczasz pedał sprzęgła. Dwumasowe koło zamachowe nie toleruje sportowej, „szarpanej” jazdy z gwałtownym przyspieszaniem i hamowaniem. Powoduje to silne uderzenia w elementy tłumiące, szczególnie obciążające sprężyny.

Równocześnie DKZ nie jest też przystosowane do ekojazdy. Jeden z jej wymogów, czyli zdecydowane przyspieszenie przy niskich obrotach i wysokim biegu, bardzo mocno przeciąża DKZ.
Dwumasa znacznie szybciej zużywa się wtedy, gdy auto jest przede wszystkim eksploatowane w mieście, ponieważ przenosi największe obciążenia w trakcie ruszania samochodem. Niszczy je także jazda na półsprzęgle, często wynikająca z opierania stopy na pedale sprzęgła.

Na zużycie koła dwumasowego wpływa także stan silnika – jeżeli będzie on pracować nierówno, jego wibracje wzrosną, co zwiększy obciążenie tłumika drgań.

Często powodem przyspieszonego uszkodzenia dwumasowego koła zamachowego jest chiptuning silnika. Dwumasowe koło zamachowe jest dostosowane do określonej mocy silnika. Zwiększenie jego mocy powoduje, że bezpieczna rezerwa DKZ zostaje przekroczona i dochodzi do jego uszkodzenia. Przy dużym wzroście mocy warto zastosować specjalne, wzmocnione koło zamachowe lub koło od mocniejszej wersji tego samego silnika. 

DKZ może ulec uszkodzeniu na skutek zużycia tarczy sprzęgła, które powoduje obciążenia cieplne koła masy wtórnej. Może dojść nawet do pęknięć lub porysowania przez nity okładziny tarczy sprzęgła.

Uszkodzenie mechaniczne dwumasowego koła zamachowego, w szczególności łożyska, może spowodować także wyciek smaru. Często powodem jest jazda na półsprzęgle, która powoduje przegrzanie smaru w DKZ.

Przeczytaj także: Dojazdówka – jak wygląda jazda na dojazdówce, jakie jest prawo?

Dwumasa – ile kosztuje wymiana?

Ile kosztuje wymiana dwumasy?

Przy wymianie dwumasowego koła zamachowego powinno się także zakupić i wymienić sprzęgło. Wyjątkiem są dwumasowe koła zamachowe DFC (Damped Flywheel Clutch), fabrycznie zespolone ze sprzęgłem.

Ceny części są zależne od modelu auta i jego wersji silnikowej. W przypadku aut kompaktowych ceny części oryginalnych zaczynają się od 2 tys. zł. Ceny zamienników od 900 zł. W przypadku aut klasy średniej wyższej i SUV cena DKZ może przekroczyć nawet 4 tys. zł. Także i w tym przypadku można znaleźć tanie zamienniki. Ceny elementów stosowanych w silnikach benzynowych i Diesla, nie różnią się od siebie.

Przy wyborze zamienników trzeba pamiętać o tym, że na rynku można znaleźć podróbki i produkty bardzo niskiej jakości. Dlatego warto korzystać ze sprawdzonych dostawców części. 

Znajdź warsztaty wykonujące usługę wymiany kompletnego sprzęgła z dwumasowym kołem zamachowym w swojej okolicy:

Regeneracja dwumasowego koła zamachowego 

W ostatnich latach bardzo popularne stały się usługi, związane z regeneracją najdroższych elementów osprzętu silników Diesla – wtryskiwaczy oraz turbosprężarek. Teraz możliwa jest także regeneracja dwumasy. Można ją przeprowadzić w specjalistycznych firmach. Zabieg ten kosztuje przeciętnie od 600 do 700 złotych (dodatkowo do 250 zł za odbudowę sprzęgła).

Demontaż DKZ polega na oddzieleniu koła masy pierwotnej od koła masy wtórnej. Po rozebraniu oceniany jest stan elementów. Jeżeli na kołach są pęknięcia, wyżłobienia i inne uszkodzenia mechaniczne, regeneracja dwumasy będzie niemożliwa.

Koło masy pierwotnej i koło masy wtórnej poddaje się czyszczeniu i piaskowaniu. Powierzchnia cierna na kole masy wtórnej, czyli miejsce styku ze sprzęgłem jest szlifowana w celu jej wyrównania. Następnie montuje się nowe łożysko, sprężyny łukowe, ślizgi i tarczę zabierakową. Zespół tłumiący wypełnia się nowym smarem. Koła są nitowane ze sobą, w taki sposób jak przed demontażem. Na ostatnim etapie koło jest wyważane dynamicznie (może ono wymagać nawiercenia dodatkowego otworu w kole masy pierwotnej albo umieszczenia dodatkowego ciężarka). Większość firm, prowadzących regeneracje, udziela gwarancji na swoje usługi.

Alternatywa dla DKZ – sztywne koło zamachowe i zmodernizowane sprzęgło 

Od pewnego czasu na rynku aftermarketowym można zakupić kompletne zestawy, będące alternatywą dla dwumasowych kół zamachowych. Składają się one ze sztywnego, jednomasowego koła zamachowego o jednolitej konstrukcji oraz zmodernizowanej tarczy sprzęgła, wyposażonej w większe tłumiki drgań skrętnych.

Rozwiązanie to może sprawdzić się przy silnikach wysokoprężnych o małej mocy, w których DKZ zostało zastosowane przede wszystkim w celu zwiększenia komfortu jazdy. Zestaw może też być odpowiedni do silników benzynowych, gdzie głównym celem było zniwelowanie wibracji przy niskich obrotach silnika. Jest to także zalecane w przypadku aut po tuningu, gdzie duża moc może szybko zniszczyć tłumiki drgań koła.

Największą zachętą do skorzystania z takiego rozwiązania jest cena – zestaw zastępczy jest tańszy od nowego DKZ, nawet o kilkadziesiąt procent. Niezaprzeczalną zaletą jest także to, że w razie zużycia sprzęgła w przyszłości, wystarczy tylko dokonać jego wymiany, bez konieczności wymiany koła zamachowego. Wielu kierowców przypuszcza, że z racji prostszej konstrukcji, trwałość zestawów zastępczych będzie większa. 

Są oczywiście i wady. Zestaw ze sztywnym kołem zamachowym w mniejszym stopniu niweluje drgania silnika. Mogą one przenosić się na karoserię i kierownicę.

Zestaw ze sztywnym kołem nie zapewnia skutecznej ochrony elementów skrzyni biegów (przede wszystkim łożysk i synchronizatorów, ale także kół zębatych) przed zużyciem wynikającym z wibracji. Oszczędność może okazać się pozorna, ale wiele zależy od konstrukcji skrzyni biegów. 

Dodatkowo, dla sprawnego działania zestawu ze sztywnym kołem zamachowym powinno się dokonać ingerencji w oprogramowanie komputera silnika, aby podnieść obroty biegu jałowego.

Standardowe koło zamachowe i sprzęgło zamiast dwumasy – czy to dobry pomysł?

Niektórzy kierowcy, głównie ze względu na wysokie koszty naprawy, decydują się na zamontowanie w swoich autach standardowego koła zamachowego i standardowego sprzęgła. 

Rozwiązanie to działa w przypadku starszych samochodów, w których w czasie produkcji zmieniono konstrukcję koła zamachowego ze sztywnego na dwumasowe. W warsztatach zamieniano dwumasowe kolo zamachowe na standardowe i zwykłe sprzęgło z początku produkcji.

Wymiana koła dwumasowego na sztywne ze standardowym sprzęgłem jest ryzykowna, może w niektórych przypadkach prowadzić do awarii. Istotne jest jednak to, w jakim aucie tego dokonasz. Producenci często modernizowali swoje auta stopniowo. Wiele przekładni montowano zarówno w samochodach ze sztywnym, jak i dwumasowym kołem zamachowym (np. w kolejnych generacjach tego samego modelu). Określenie czy taka modyfikacja jest bezpieczna, wymaga sporo wiedzy i doświadczenia, dlatego nie jest zalecana. W przypadku niektórych modeli można zdobyć taką informację od specjalistów od danej marki.

Jak dbać o dwumasowe koło zamachowe?

Usunięcie dwumasy z samochodu nie jest polecanym rozwiązaniem. O wiele lepszym jest odpowiednie dbanie o jego sprawność techniczną, tak, aby można było maksymalnie przedłużyć jego żywot. Odpowiednio użytkowane koło dwumasowe nie ulegnie zużyciu przez kilkaset tysięcy km.
Jazda na długich trasach (do której przede wszystkim przeznaczone są współczesne Diesle), spokojna zmiana biegów z łagodnym puszczaniem sprzęgła, płynne i delikatne operowanie pedałem gazu, a także unikanie hamowania silnikiem – to wszystko pomoże przedłużyć żywotność tego elementu.

Poza tym warto unikać przyspieszania z niskich obrotów, jazdy na półsprzęgle i ciągnięcia przyczep o większej ładowności, niż dopuszczalna dla danego auta. Trzeba też reagować na uszkodzenia sprzęgła. Zużyte, bardzo szybko doprowadzi do zniszczenia powierzchni koła.  

Rekomendowane przez Motointegrator.com

Zobacz wszystkie poradniki

Masz problem z samochodem? Zarezerwuj wizytę w najbliższym warsztacie

Zobacz wszystkie warsztaty