Czujniki w samochodzie: typowe awarie czujników, objawy, koszty

Spis treści

Czujniki w samochodzie – nowoczesność w służbie kierowcy

Elektronika – to jedno ze słów-kluczy, które mówią o idei stojącej za budową nowoczesnych samochodów. To za ich sprawą silniki stają się oszczędniejsze, prowadzenie precyzyjniejsze, a wyposażenie bogatsze. Elektronika nie może jednak pracować bez swoich „oczu”. A tymi bez wątpienia są czujniki w aucie. Zbierają one informacje i dzielą się nimi z komputerem. Na tej podstawie układ sterujący uruchamia pewne funkcje lub reaguje na zmieniającą się sytuację drogową. I choć słowo czujnik brzmi niegroźnie, skala ich występowania jest naprawdę duża.

Współczesny, przeciętnie wyposażony samochód, może wykorzystywać kilkadziesiąt czujników. Im wyższa klasa pojazdu i lepsze wyposażenie, tym czujników więcej. W najlepiej wyposażonych autach stosuje się kilka komputerów o wyspecjalizowanych funkcjach (takich jak np. sterowanie pracą silnika, układów bezpieczeństwa, systemów komfortu, multimediów), które są połączone magistralami przesyłu danych CAN i mają szereg podległych sobie czujników. To tworzy skomplikowaną architekturę, w której czujniki w samochodzie odgrywają kluczową rolę.

W tym poradniku zajmiemy się czujnikami mającymi wpływ na właściwą pracę jednostki napędowej. To ich awarie są najbardziej dokuczliwe dla kierowcy.

Zobacz również: Jak przedłużyć życie silnika w samochodzie? Pamiętaj o wymianie oleju

Czy jeden czujnik w aucie może uniemożliwić korzystanie z pojazdu?  

To, co było niewyobrażalne dla posiadaczy samochodów w latach 80. i na początku lat 90., dziś może spotkać każdego. Wtedy liczyła się czysta mechanika. Jeżeli w silniku nie uszkodziła się część, pracował on bezawaryjnie. Dziś motor może być w pełni sprawny z technicznego punktu widzenia. Mimo wszystko uszkodzony czujniki w aucie sprawi, że nie będzie mógł pracować. Spójrzmy na przykłady.

Przepływomierz powietrza to czujnik, który mierzy, jaka ilość powietrza została zassana przez układ dolotowy silnika. Najczęściej do tego celu stosuje się elementy pomiarowe, oparte o gorącą płytkę albo o gorący drucik. Na podstawie danych z przepływomierza powietrza i innych czujników, a także zapisanego w pamięci programu, sterownik silnika dobiera moment otwarcia i czas otwarcia wtrysków.

Jeśli dojdzie do awarii przepływomierza powietrza, przesyła on nieprawdziwe dane o zassanej ilości powietrza lub nie przesyła ich wcale. Przez to komputer sterujący pracą silnika nie jest w stanie odpowiednio dobrać dawki paliwa. W efekcie następują problemy z rozruchem, szarpanie podczas jazdy itp.  

Sonda lambda to czujnik tlenu umieszczony w układzie wydechowym. Konieczność jej stosowania wymusiły normy emisji spalin. Sonda lambda przesyła do komputera sterującego pracą silnika informacje o ilości tlenu zawartej w spalinach. Dane te są również niezbędne do odpowiedniego dobrania dawki paliwa, jaka ma zostać podana przez wtryskiwacze. Jeśli druga sonda, umieszczona za katalizatorem, ulegnie awarii, znów dochodzi do zaburzonej pracy układu wtryskowego. Najczęściej samochód zaczyna „palić jak smok”, zużywając ogromne ilości paliwa, np. 20 l/100 km. 

Uszkodzony czujnik położenia wału korbowego potrafi unieruchomić silnik w najmniej spodziewanym momencie. W najlepszym przypadku sprawi, że rozruch będzie trwał długo. Podobnie działa czujnik temperatury płynu chłodzącego. Ten dodatkowo będzie dezorientował Cię w czasie jazdy. Może pokazywać fałszywe odczyty ciepłoty silnika. Poważny problem generuje również uszkodzony potencjometr gazu. Objawy jego usterki mogą polegać np. na tym, że Twój samochód nie będzie w żaden sposób reagował na wciśnięcie pedału gazu.

Powyższe przykłady pokazują jedno – uszkodzenia czujników nigdy nie możesz bagatelizować. W przeciwnym razie, zamiast dojechać na miejsce dalszej podróży, Twój samochód wyląduje na poboczu, oczekując na przyjazd mechanika i lawety. W konsekwencji, zamiast wydać kilkaset złotych na nową sondę, będziesz musiał przygotować kilkaset złotych oraz wziąć pod uwagę koszty pomocy drogowej i lawetowania samochodu do pobliskiego warsztatu samochodowego.

Czujniki w samochodzie. Są awaryjne czy nie?

Jak już wspominaliśmy, sondy montowane w pojazdach nie są mocno skomplikowane. Dla przykładu pod plastikową obudową wielkości pudełka zapałek ukrywa się czujnik uderzeniowy. Objawy ich uszkodzenia nie są jednak takie niewinne. Mogą mocno utrudnić Twoje życie za kierownicą. Na szczęście czujniki nie psują się często. Ich mało skomplikowana budowa to dopiero jeden z czynników. Drugi jest niewiele mniej ważny i dotyczy tego, w jaki sposób projektuje się tego typu elementy.

Czujniki w samochodzie są budowane w taki sposób, aby były odporne na czynniki eksploatacyjne. Muszą opierać się działaniu wilgoci, zmiennych temperatur, gorąca silnika, a także kurzu, smaru, oleju i innych płynów eksploatacyjnych. A to o tyle dobra informacja, że dzięki nim możemy korzystać z silników, które mają wysoką moc i są w miarę oszczędne. Dlatego nie ma co narzekać i tęsknić do „prostych i bezawaryjnych” samochodów z lat 80. Prostota w tym wydaniu oznaczała też często całkowity brak osiągów połączony z wysokim spalaniem.

Czujniki w samochodzie – ile ich jest?

Za przykład posłuży nam Fiat 500 z 2007 roku, wyposażony w silnik benzynowy 1.2 i 8 V o mocy 70 KM. Musisz wiedzieć o tym, że nie jest to konstrukcja mocno wyrafinowana. Choć to auto produkuje się do dziś (tyle że nie z tym silnikiem), Włosi wykorzystali w nim technologię znaną z Fiata Pandy II, który premierę miał już w roku 2003. Z jakich czujników pobiera informacje komputer sterujący pracą silnika? Oto one:

• sonda lambda przed katalizatorem,
• sonda lambda za katalizatorem (korekcyjna),
• czujnik (potencjometr) pedału przyspieszenia (popularnie pedału gazu),
• czujnik ciśnienia powietrza dolotowego,
• czujnik temperatury powietrza dolotowego,
• czujnik położenia wałka rozrządu,
• czujnik położenia wału korbowego,
• czujnik (potencjometr) przepustnicy,
• czujnik spalania stukowego (na każdym cylindrze),
• czujnik temperatury płynu chłodzącego.

W tym punkcie powinieneś wiedzieć, że wyżej wspomniany benzyniak jest 8-zaworowy i tak naprawdę konstrukcyjnie pamięta jeszcze początek lat 80. XX wieku. Nie należy on zatem do przesadnie wyrafinowanych pod względem technologicznym. W innych jednostkach napędowych, a także w silnikach wysokoprężnych, czujników może być znacznie więcej. Szczególnie jeżeli mówimy o motorze zaprojektowanym w XXI wieku, w którym precyzja pracy nabiera szczególnego znaczenia i jest tak naprawdę jednym z wymogów podstawowych pod kątem ekologii.

Awaria czujnika – jak usunąć awarię szybko, sprawnie i tanio?

Kluczem do szybkiego i sprawnego usunięcia awarii są trzy najważniejsze czynniki:

• wiedza i doświadczenie mechanika,
• diagnostyka komputerowa,
• urządzenia kontrolne do sprawdzenia stanu czujnika.

Wiedza i doświadczenie pozwalają na odpowiednie sklasyfikowanie objawów awarii. Diagnostyka komputerowa z kolei pozwala na sprawdzenie, który czujnik stanowi powód awarii. W wielu przypadkach kody błędów należy również odpowiednio zinterpretować, gdyż nie zawsze są one jednoznaczne. Wskazywana przez komputer diagnostyczny niewłaściwa praca sondy lambda może być powodowana przez zapchany katalizator trójdrożny. Identycznie jest, jeżeli chodzi o czujnik przepustnicy. Objawy i odczyty z komputera nie zawsze precyzyjnie wskazują na ten element.

Sonda lambda czy czujnik uderzeniowy. Objawy konieczne do usunięcia

Ważna sprawa to odpowiedni demontaż starego i montaż nowego czujnika. Tutaj pomaga dostęp do informacji technicznej producenta samochodu, dzięki któremu mechanik dokładnie wie, jak można dostać się do czujnika i jakie elementy należy zdemontować (w kolejności), aby to zrobić. Niekiedy awarię czujnika widać gołym okiem – uszkodzony może być przewód łączący czujnik z komputerem sterującym pracą silnika, wtyczka itd. Czasami czujniki w samochodzie cierpią jednak na usterkę elementów pomiarowych. W takim przypadku do sprawdzenia konieczna jest wiedza z zakresu elektryki.

Ostatnia sprawa to kontrola poprawności pracy czujnika. Mechanicy sprawdzają ją np. za pomocą oscyloskopu (może być on częścią komputera diagnostycznego), porównując uzyskane pomiary z danymi wzorcowymi. Wszystko po to, aby sprawdzić, czy faktycznie to czujnik jest uszkodzony (bo uszkodzony może być np. przewód łączący czujnik z komputerem). Właśnie dlatego zawsze, przy awarii któregoś z czujników, warto umówić wizytę na Motointegrator.com u profesjonalnego mechanika. Profesjonalista w szybkim czasie znajdzie przyczynę awarii i będzie w stanie szybko dokonać naprawy.

Czy czujniki się naprawia? W jakich sytuacjach jest to możliwe?

Pojawienie się komunikatu o usterce na tablicy zegarów nie zawsze świadczy o tym, że czujniki w aucie właśnie popsuły się i będą wymagały wymiany. Bywa, że powód wyświetlenia informacji jest dużo prostszy i wynika nie z awarii. Czasami czujnik może być zabrudzony (np. pokryty kurzem lub olejem element pomiarowy przepływomierza powietrza albo zabrudzona tarcza przepustnicy, utrudniająca właściwe działanie potencjometru) i to może wywoływać jego niewłaściwą pracę. W takiej sytuacji mechanik może zastosować profesjonalny środek chemiczny do czyszczenia elementu.

Środek, którym wyczyścisz czujniki w samochodzie, kosztuje ok. 30 zł. Samo czyszczenie trwa kilka minut. Warto je wykonać, zwłaszcza w przypadku przepływomierza i przepustnicy oraz w przypadku, gdy widoczne są „zaśniedzenia” na wtyczce. Taka forma naprawy jest optymistyczna i to z dwóch powodów. Po pierwsze od ręki zostaje zreperowanynp. uszkodzony czujnik spalania stukowego. Objawy ustępują po ponownym zamontowaniu sondy. Po drugie, naprawa przebiega prawie bezkosztowo. Mechanik policzy za swoje usługi maksymalnie kilkadziesiąt złotych.

W przypadku awarii (np. zwarcia wewnątrz albo uszkodzenia mechanicznego) czujników się nie reperuje. Wyjątkiem mogą być sytuacje, w których doszło do uszkodzenia wtyczki czujnika albo przewodu. W takim wypadku można spróbować dokonać naprawy. Wpozostałych przypadkach sondę należy wymienić na nową. Jeżeli zdecydujesz się na naprawę, a będzie uszkodzony czujnik temperatury silnika, objawy usterki powrócą i to dość szybko. Wiedz, że każde rozwiązanie okazuje się doraźne i nie ma charakteru długofalowego usunięcia problemu.

Czujniki w aucie – objawy usterek. Koszty naprawy

Objawy awarii sondy lambda to: 

• bardzo duży wzrost zużycia paliwa, 
• dymienie na czarno (na skutek zbyt bogatej mieszanki paliwowo powietrznej), 
• zmiany prędkości obrotowej silnika (falowanie obrotów), 
• mniejsza moc silnika,
• zapalenie kontrolki check engine na desce rozdzielczej lub wyświetlenie innego komunikatu ostrzegawczego na ekranie komputera pokładowego. 

Awarie sondy lambda, są popularne raczej w wiekowych benzyniakach. Pojawiają się na ogół po dekadzie eksploatacji lub w momencie, w którym pojazd przekroczy 200 tys. km przebiegu.

Wymiana tego elementu to prosta sprawa wymaga użycia pasty wysokotemperaturowej. To nie może jednak dziwić. Sonda lambda jest bowiem zamontowana przy układzie wydechowym. Tam temperatury potrafią dochodzić nawet do 700 stopni Celsjusza! Ceny sond są bardzo zróżnicowane – od kilkudziesięciu do nawet kilkuset złotych. Najtańsze, chińskie zamienniki są bardzo nietrwałe. Starczają na ogół na jedynie kilka tygodni bezawaryjnej pracy. Ich zakup lepiej sobie zatem odpuścić. Taki wydatek nie ma po prostu sensu. Sama wymiana nie powinna kosztować więcej niż 100 zł.

Znajdź warsztaty wykonujące usługę wymiany sondy lambda w swojej okolicy:

Awaria czujnika pedału gazu. Objawy: silnik nie reaguje albo bardzo słabo reaguje na wciskanie pedału gazu, jazda samochodem jest utrudniona albo niemożliwa, możliwe zapalenie kontrolki check engine albo wyświetlenie innego komunikatu ostrzegawczego. Mało osób w ogóle wie, że taki czujnik istnieje. Tymczasem jest on bardzo drogi. Najtańsze (do aut starszych albo modeli schodzących) można kupić za kilkadziesiąt zł, przeciętna cena to 250 zł, najdroższe kosztują nawet 1000 zł.

Objawy awarii przepływomierza powietrza to:

• utrata mocy silnika, 
• wyczuwalna zwłaszcza podczas przyspieszania, 
• falowanie obrotów na biegu jałowym, 
• falowanie obrotów na wysokich biegach, 
• wyczuwalne wibracje nadwozia podczas postoju, 
• przygasanie silnika, 
• szarpanie w trakcie jazdy. 

O awarii może ostrzec kontrolka check engine. Zazwyczaj dzieje się to wtedy, gdy przepływomierz całkowicie nie pracuje. Najtańsze przepływomierze kosztują kilkadziesiąt zł, ale trzeba przyjąć, że średnia cena zawiera się w przedziale 200-500 zł. Wymiana w niektórych autach jest bardzo prosta, wymaga jedynie odkręcenia śrub mocujących i odpięcia wtyczki przewodu. W innych konieczny może być demontaż opasek metalowych.

Objawy czujnika temperatury powietrza dolotowego (zasysanego) to między innymi:

• problemy z uruchomieniem jednostki napędowej, 
• zwiększone spalanie.

Może również zapalić się kontrolka check engine. Czujnik zazwyczaj kosztuje kilkadziesiąt złotych, a jego wymiana jest bardzo prosta. Zatem przy odrobinie wiedzy możesz sam wymienić czujnik temperatury powietrza dolotowego. Objawy uszkodzenia ustąpią od ręki, a Ty będziesz miał kilkadziesiąt złotych w kieszeni. Pewnie taką sumę policzy Cię mechanik.

Objawy awarii czujnika położenia wałka rozrządu to: 

• problemy z uruchomieniem jednostki napędowej,
• zapalenie się kontrolki check engine. 

To usterka popularna w wiekowych Oplach. Wymiana czujnika położenia wałka rozrządu musi być wykonana przez specjalistę, który zwróci uwagę na odpowiednie umiejscowienie czujnika (np. odstęp od koła czujnika). Przeciętna cena czujnika zawiera się w przedziale 100-500 zł. Za samą wymianę możesz zapłacić z kolei około 100 zł. Z powyższego powodu suma będzie jednak dobrą inwestycją w bezawaryjną eksploatację samochodu.

O awarii czujnika położenia wału korbowego świadczą: 

• problemy z uruchamianiem jednostki napędowej, 
• wyłączanie się silnika, 
• przerwy w pracy silnika, 
• zapalenie się kontrolki check engine. 

Tutaj, podobnie, jak w przypadku czujnika położenia wałka rozrządu, ważne jest odpowiednie zamontowanie czujnika. Ceny czujników położenia wału korbowego zawierają się w przedziale od 150 zł do nawet 500 zł. Mechanik za wymianę sondy nie powinien policzyć więcej niż około 100 zł. Czynność ta nie należy do pracochłonnych. Zapłacisz zatem za wiedzę dotyczącą prawidłowo wykonanej wymiany.

Objawy awaria czujnika położenia przepustnicy to: 

• gaśnięcie silnika na biegu jałowym, 
• nierówna praca silnika, 
• szarpanie silnika podczas dodawania gazu, 
• przy większych prędkościach, 
• problemy z uruchamianiem silnika, 
• nierówna praca silnika na biegu jałowym. 

W tym przypadku koszty uzależnione są od tego, czy mamy do czynienia z czujnikiem, który można wymontować (wtedy jest taniej), czy też z czujnikiem zintegrowanym z całą przepustnicą. Wtedy niezbędna jest wymiana całego podzespołu. Bardzo często problemy z czujnikiem położenia przepustnicy są powodowane przez zabrudzenia. Kompletna przepustnica kosztuje zazwyczaj od 200 zł do ponad 700 zł.

Do objawów awarii czujnika spalania stukowego należą:

• wyczuwalne osłabienie silnika (utrata mocy), 
• zwiększone zużycie paliwa, 
• możliwe zapalenie kontrolki check engine. 

Awaria czujnika spalania stukowego jest bardzo niebezpieczna, na skutek niekontrolowanych procesów, zachodzących w komorach spalania, może dojść do zniszczenia silnika. Cena czujnika spalania stukowego zawiera się w przedziale 150-400 zł. Zaniedbany i uszkodzony czujnik spalania stukowego? Objawy nie ustąpią same, a do tego po pewnym czasie czeka Cię remont silnika.

Objawy awaria czujnika temperatury płynu chłodzącego to: 

• problemy z uruchamianiem silnika, 
• zwiększone zużycie paliwa, 
• wysoka prędkość obrotowa na biegu jałowym. 

Może dojść do nagłego wyłączania silnika w trakcie jazdy. Czujnik nie powinien być drogi, w przypadku popularnych modeli można go kupić za ok. 100 zł. Niech jednak nie zwiedzie Cię niska cena za naprawę elementu, jakim jest uszkodzony czujnik temperatury silnika. Objawy usterki mogą przerodzić się w niebezpieczną sytuację na drodze. Wyobraź sobie bowiem, że wjeżdżasz na skrzyżowanie i wtedy silnik gaśnie.

Zobacz również: Płyn do wspomagania – kiedy i jak go wymienić?

Uszkodzony czujnik uderzeniowy – objawy awarii tego elementu są następujące: 

• migająca kontrolka poduszek powietrznych,
• problem z rozruchem jednostki napędowej. 

Czasami odpalenie silnika nie będzie możliwe – usterka może zadecydować o odcięciu zapłonu. Całe szczęście czujniki uderzeniowe nie są drogie. Ceny nowych części oryginalnych startują już od 70 zł.

Poważną usterką w samochodzie jest również uszkodzony potencjometr gazu. Objawy tej awarii to: silnik na biegu jałowym ma podwyższone obroty, 

• spóźniona reakcja na naciśnięcie pedału gazu w aucie lub jej brak,
• pojawiająca się kontrolka check engine,
• wejście jednostka w tryb awaryjnej pracy. 

Ceny nowych potencjometrów gazu są zróżnicowane. Część w zależności od modelu zostanie wyceniona przez sklep motoryzacyjny na kwotę wynoszącą od 100 do nawet 2000 zł.

Dlaczego czujniki lepiej kupić z pomocą specjalisty?

Samodzielnie kupno czujnika nie jest trudne. Potrzebne są takie dane jak marka, model, rocznik i wersja silnikowa, czasami może być potrzebny dla pewności nr VIN. Wielu mechaników może również zakupić czujnik na zlecenie klienta podczas wykonywanej naprawy. I to właśnie rozwiązanie jest o tyle trafione, że być może więcej zapłacisz u mechanika za czujnik przepustnicy. Objawy jednak ustąpią z miejsca, a jednocześnie Ty dostaniesz gwarancję na całą naprawę wraz z częścią. Mechanik również będzie odpowiadał za jej jakość. Jeżeli samodzielnie dostarczysz część, warsztat gwarantować może jedynie jakość wymiany.

Uszkodzony potencjometr gazu. Objawy to jedno. Drugie – nie kupuj tanich zamienników

Jeżeli chcesz wymienić czujniki w samochodzie, musisz zdać sobie sprawę z jeszcze jednej istotnej kwestii. Warto unikać chińskich podróbek. Po pierwsze, ze względu na niską trwałość. Po drugie, z uwagi na fakt, że wiele z nich może pracować w niewłaściwy sposób. Mogą się nawet pojawić problemy z możliwością ich właściwego montażu. Czujniki, choć niepozorne, mogą unieruchomić samochód. Zainwestuj zatem w czujnik dobrej jakości. Pewnie okaże się droższy, ale za dodatkową sumę zapewnisz sobie eksploatacyjny spokój.

Na koniec jeszcze jedna uwaga. Nie oszczędzaj na wymianie części takich jak np. czujnik temperatury powietrza dolotowego. Objawy usterki są denerwujące. Nie ryzykuj zatem, że po zastosowaniu chińskiego zamiennika szybko powrócą. Wybierając część „z drugiej ręki”, nie masz pewności, że nie jest ona uszkodzona. O jej sprawności przekonasz się dopiero po montażu w samochodzie i pokonaniu kilku kilometrów.

Jeśli w Twoim samochodzie pojawiają się objawy awarii jednego z czujników – poszukaj pomocy u specjalisty. Umów wizytę u mechanika w swojej okolicy za pośrednictwem wyszukiwarki warsztatów Motointegrator.com!