Awaria systemu wtrysku — Jak się zachować?

Spis treści:

1. Czym jest system wtrysku i za co odpowiada?

2. Objawy awarii systemu wtrysku

3. Awaria systemu wtrysku – co psuje się najczęściej?

4. Jak się zachować, gdy wystąpi awaria systemu wtrysku?

5. Awaria systemu wtrysku – czy można jechać dalej?

6. Naprawa systemu wtrysku – co warto wiedzieć?

7. Jak oczyścić wtryski?

Kontrolka awarii systemu wtrysku może pojawić się w najmniej oczekiwanym momencie. Silnik samochodu osobowego nie zawsze daje znać o problemie. Czasem dopiero informacja na desce rozdzielczej informuje kierowcę o nieprawidłowości silnika. Żółta lub pomarańczowa lampka „check engine” pojawia się także w innych przypadkach, np. po usterce sondy lambda czy przepływomierza. Świadczy to o tym, że spalanie nie przebiega prawidłowo.

Sygnał ten może być oczywiście jednorazowy i wcale nie musi oznaczać poważnej awarii. Tak jest, chociażby w przypadku jazdy na paliwie niskiej jakości (benzynie, oleju napędowym lub gazie), który pochodzi z niepewnych źródeł. Niskokaloryczne, niskooktanowe lub zanieczyszczone paliwo może utrudniać precyzyjne dawkowanie paliwa. Sterownik silnika odbiera to czasem jako nieprawidłową pracę układu wtryskowego.

Znacznie bardziej niebezpieczna jest sytuacja, gdy to rzeczywiście system wtrysku paliwa odpowiada za pojawienie się komunikatu o błędzie. Awaria układu wtryskowego może unieruchomić silnik.  Jeśli dojdzie do niej z dala od domu, konsekwencje mogą być uciążliwe. Czy można jednak dojechać do celu z uszkodzonym układem wtryskowym? Po czym poznać awarię wtryskiwaczy? I końcu: co zrobić, gdy popsuje się system wtrysku paliwa? Odpowiadamy na najważniejsze pytania.

Czym jest system wtrysku i za co odpowiada?

Układ wtryskowy odpowiada w silnikach benzynowych i wysokoprężnych za dostarczanie paliwa. Obecnie niemal nie stosuje się już zasilania gaźnikowego, gdyż nie zapewnia ono wystarczającej precyzji dawkowania paliwa. Systemy wtryskowe współczesnych samochodów są w stanie bardzo dokładnie wymierzać i dostarczać odpowiednich dawek paliwa, również bezpośrednio do komory spalania. Wtrysk bezpośredni dominuje w silnikach wysokoprężnych (układ hydraulicznego systemu wtrysku jest już mniej popularny), ale coraz częściej pojawia się też w silnikach benzynowych. W przypadku jednostek benzynowych można często spotkać jeszcze wtryski pośrednie. Przykładowo, są to:

• Wtrysk jednopunktowy (SPI, CPI) – pojedynczy wtryskiwacz aplikujący benzynę do kolektora dolotowego, gdzie tworzona jest mieszanka paliwowo-powietrzna zasilająca cylindry.

• Wtrysk wielopunktowy (MPI) – każdy cylinder zasilany jest osobnym wtryskiwaczem wpuszczającym dawkę paliwa.

Wykorzystanie elektronicznych wtrysków pozwoliło lepiej kontrolować porcję paliwa dostarczanego do komory spalania. Dobierana jest ona przy pomocy sondy lambda oraz przepływomierza, stosownie  do aktualnego obciążenia silnika. Dzięki temu spalanie paliwa jest bardziej efektywne, a samochód generuje mniej szkodliwych substancji do atmosfery. Przyczynia się to także do lepszej pracy silnika oraz umożliwia osiągnięcie wysokiej mocy. Precyzyjna kontrola nad momentami otwarcia i zamknięcia wtrysków, a także możliwość szybkiego wtryskiwania paliwa pod wysokim ciśnieniem (nawet 2500 barów),  to klucz do sprawnego działania współczesnych silników.

Objawy awarii systemu wtrysku

Pierwszym symptomem wskazującym na awarię układu wtryskowego jest spadek mocy silnika. Zużyte, zanieczyszczone lub uszkodzone wtryski mogą mieć problem z aplikacją zadanej dawki paliwa, przez co silnik nie jest w stanie generować wystarczającej mocy. Zjawisko to może postępować stopniowo, dlatego zauważenie pogorszonej reakcji nie zawsze jest proste. Gdy samochód ma spory zapas mocy, ubytek niewielkiej ilości koni mechanicznych może być nieodczuwalny. Tym bardziej, jeśli na co dzień i tak nie korzystasz z pełnego zakresu obrotów.

Są jednak takie symptomy awarii, które trudno przeoczyć. Zauważysz je nawet wówczas, gdy na desce rozdzielczej nie wyświetla się kontrolka. Awaria systemu wtrysków może objawiać się m.in.:

• szarpaniem silnika podczas jazdy,

• zwiększonym spalaniem paliwa,

• obfitym dymieniem z wydechu na czarno (lejące wtryski),

• nagłym przerywaniem silnika i chwilową utratą mocy,

• utrudnionym odpalaniem silnika,

• charakterystycznym stukaniem wtrysków,

• przygasaniem silnika na biegu jałowym, a czasem również gaśnięciem jednostki np. na światłach lub skrzyżowaniu.

Przeczytaj również: Czarny dym z rury wydechowej – co oznacza, co robić?

Wszystkie te objawy nie są jednoznaczne i mogą towarzyszyć także innym usterkom, np. zanieczyszczonemu przepływomierzowi, zużytym świecom zapłonowym czy awarii pompy paliwa. Powodują jednak, że jazda samochodem staje się uciążliwa, a w niektórych przypadkach również niebezpieczna. Aby uniknąć ryzykownych sytuacji, a także dalszego pogłębiania się usterki, warto od razu zdiagnozować auto w warsztacie. Pozwoli to uniknąć kosztownych napraw, które mogłyby być konsekwencją jazdy z niesprawnym wtryskiem. Warto przypomnieć, że długotrwała jazda na ubogiej mieszance grozi wypaleniem gniazd zaworowych oraz przegrzaniem silnika. 

Awaria systemu wtrysku – co psuje się najczęściej?

Rozkalibrowanie wtrysków silnika może skutkować zarówno zbyt obfitym, jak i ubogim podawaniem paliwa. Oba warianty są szkodliwe dla silnika i mogą generować spore problemy. Znamy już konsekwencje zbyt ubogiej mieszanki, ale czym grozi jazda na bogatej mieszance? Gdy wtryskiwacze mają problem z utrzymaniem ciśnienia i kontrolowaniem czasu otwarcia iglicy objawia się  tzw. lejącymi wtryskami. Bezpośrednim następstwem zbyt ubogiej mieszanki jest czarny dym wydobywający się z rury wydechowej. Długotrwała jazda z taką usterką może natomiast doprowadzić do:

• wypalenia tłoków,

• uszkodzenia katalizatori filtra cząstek stałych,

• przyspieszonego zużycia lub zatarcia turbosprężarki,

• rozrzedzenia oleju silnikowego paliwem,

• usterki sondy lambda,

• sporego wzrostu spalania.

Zapalona kontrolka awarii systemu wtrysku nie informuje, jakie są konkretne przyczyny niedomagania wtrysków. Ocena ich stanu możliwa jest dopiero po podpięciu testera diagnostycznego, który pozwala przeprowadzić pomiar dokładności dawki. Podczas diagnozy można skontrolować czas otwarcia wtrysków, wykres sygnału ciśnienia paliwa z czujnika elektromagnetycznego oraz to, czy podana dawka paliwa jest zgodna ze wskazaniami sterownika silnika.

Znajdź warsztaty wykonujące usługę wymiany sondy lambda w swojej okolicy:

Porównując poszczególne cylindry między sobą i przyrównując dane do wartości zalecanych, można stwierdzić, czy wtryski działają prawidłowo. Jeśli nie, najpewniej wymagają wymiany lub regeneracji. Przyczyną awarii systemu wtryskowego może być:

• zużycie uszczelnień wtrysku,

• korozja lub zatarcie metalowych elementów ruchomych,

• korozja lub przegrzanie rozpylacza,

• zanieczyszczenie elementów systemu wtrysku nagarem,

• wyeksploatowanie gniazda wtryskiwacza,

• usterka elektromagnetycznego lub piezoelektrycznego systemu otwierania zaworu,

• zatkanie wtryskiwacza zanieczyszczeniem z paliwa.

Z uwagi na to, że współczesne silniki, zwłaszcza te ze wtryskiem Common Rail, są bardzo wrażliwe na jakość paliwa, to  nawet mikroskopijne zabrudzenia mogą wpłynąć na ich trwałość oraz precyzję działania. Przed zimą ważne jest też to, by zużyć letnie paliwo i zatankować to zimowe, zawierające dodatki zapobiegające krzepnięciu oleju napędowego. Ma ono niższą temperaturę zablokowania zimnego filtru (CFPP) oraz temperaturę mętnienia, co oznacza, że lepiej radzi sobie z ujemnymi temperaturami. Zimowe paliwo, które zapobiega wytrącaniu się parafiny oraz kryształków lodu, sprzedawane jest w Polsce od 16 listopada do końca lutego.

Jak się zachować, gdy wystąpi awaria systemu wtrysku?

Co zrobić, gdy na desce rozdzielczej pojawi się kontrolka „check engine”? W większości przypadków nie trzeba panikować. Jeśli z autem nie dzieje się nic niepokojącego, silnik pracuje bez zarzutu i nie przerywa, dojazd do celu najczęściej jest możliwy. Jeśli masz pod ręką interfejs diagnostyczny podłączany do gniazda OBDII, możesz spróbować wykasować błąd. W wielu sytuacjach problem okaże się jednorazowy i nie powróci, a przynajmniej niezbyt szybko.

Jeżeli jednak błąd silnika powraca, a sterownik ECU wchodzi w tryb awaryjny, nie warto zwlekać z wizytą u mechanika. Bagatelizowanie pozornie błahych objawów, takich jak sporadyczne szarpnięcia silnika, przygasanie jednostki na wolnych obrotach czy utrudnione odpalanie może doprowadzić do pogłębienia uszkodzeń. Koszt pojedynczego nowego wtrysku może przekroczyć 2 tys. zł, a rzadko psuje się tylko jeden wtryskiwacz. W wielu przypadkach niezbędna jest wymiana wszystkich. Na szczęści, często możliwe jest też zregenerowanie starych części. Profesjonalna regeneracja przywraca im pierwotne parametry.

Awaria systemu wtrysku – czy można jechać dalej?

Sposób postępowania uzależniony jest od tego, jaka to awaria systemu wtrysku. Co to znaczy? Chodzi o szybką ocenę, czy dalsza jazda jest bezpieczna. Niewielki spadek mocy i podwyższone spalanie paliwa nie stanowią bezpośredniego niebezpieczeństwa, a jedyną negatywną konsekwencją wówczas jest ryzyko pogłębienia się usterki. Stąd też, decydując się na kontynuowanie jazdy, warto zrezygnować z najtrudniejszych manewrów, np. wyprzedzania czy ryzykownego włączania się do ruchu. 

Widząc kontrolkę silnika na desce rozdzielczej staraj się jeździć ostrożnie, nie przeciążając silnika. Obserwuj też zachowanie samochodu i gdy tylko pojawią się oznaki nieprawidłowej pracy jednostki, natychmiast zatrzymaj pojazd w bezpiecznym miejscu. Z tego powodu,  dobrym pomysłem może okazać się zmiana trasy na prostszą lub taką, gdzie ewentualne uzyskanie pomocy będzie łatwiejsze. Przykładem może być rezygnacja z jazdy autostradą lub drogą prowadzącą z dala od większych miejscowości, gdzie wezwanie lawety byłoby utrudnione.

Polecamy artykuł: Świece zapłonowe – wszystko, co musisz wiedzieć. 10 pytań i odpowiedzi

Są jednak takie usterki układu wtryskowego, które uniemożliwiają dalszą jazdę. Jeśli samochód mocno przerywa i gaśnie, kontynuowanie jazdy byłoby niebezpieczne. Zgaśnięcie silnika na światłach, przejeździe kolejowym lub skrzyżowaniu w większości przypadków oznacza także utratę wspomagania kierownicy oraz układu hamulcowego. Inna sprawa, że tak poważne problemy z silnikiem mogą doprowadzić wręcz do jego zniszczenia. Najrozsądniejszym rozwiązaniem jest więc zatrzymanie samochodu, wezwanie lawety i przetransportowanie auta do mechanika, który wykona pełną diagnostykę.

Naprawa systemu wtrysku – co warto wiedzieć?

Najbardziej zaawansowane wtryski Common Rail składają się z kilkudziesięciu elementów i muszą sprostać ciśnieniu 2000-2500 barów. Układ wtryskowy współpracujący ze sterownikiem silnika oraz licznymi czujnikami musi aplikować paliwo kilka tysięcy razy na minutę, więc stopniowe wyeksploatowanie części nie jest niczym zaskakującym.

Ze względu na ogromną precyzję wtryskiwaczy, rzędu setnych części milimetra, zakład regenerujący układ wtryskowy musi dysponować specjalistycznymi narzędziami, pozwalającymi m.in. na dokładne wyfrezowanie gniazda i ustalenie pozycji kulki zaworu. Profesjonalna maszyna do regeneracji wtrysków nazywana jest stołem probierczym. Sprawdza się na niej m.in. ciśnienie wyjściowe wtrysku, zasięg wtrysku czy kąt stożkowy. Duże znaczenie ma użycie dobrej jakości części zamiennych, w tym tych najmniejszych, jak sprężyna cofająca iglicę czy uszczelnienia.

Regenerowane wtryski są rozbierane na części pierwsze i czyszczone w myjce ultradźwiękowej. Następnie, specjalista ocenia uszkodzenia i wymienia zużyte elementy. Części oglądane są pod mikroskopem, co pozwala wyeliminować mikropęknięcia. Po złożeniu wszystkich części zregenerowany wtryskiwacz nie jest jeszcze montowany w silniku, a poddawany badaniom symulującym różne warunki pracy. Dopiero wtedy umieszcza się go w szynie wspólnej magistrali, znajdującej się tuż nad głowicą silnika. Profesjonalnie zregenerowany układ wtryskiwaczy kodowany jest na nowo, dzięki czemu sterownik silnika może skorygować dawki paliwa wtryskiwane pod różnym obciążeniem silnika. Nowe mapy pozwalają w pełni wykorzystać odnowioną geometrę wtryskiwaczy, co pomaga uzyskać stechiometryczne spalanie mieszanki paliwowy-powietrznej.

Jak oczyścić wtryski?

W jaki sposób utrzymać układ wtryskowy w nieskazitelnym stanie? Najważniejsze jest to, by korzystać z dobrej jakości paliwa. Największą pewność daje to dostępne na dużych, renomowanych stacjach paliw. Najdrobniejsze zanieczyszczenia zgromadzone w paliwie mogą przedostać się przez filtr paliwa i osiąść na wtryskiwaczach. Równie ważne jest więc, by regularnie wymieniać filtr paliwa. W autach z bezpośrednim wtryskiem paliwa zalecane jest to nawet co 20 tys. km.

W okresie zimowym dobrym pomysłem jest użycie depresatora, czyli preparatu obniżającego temperaturę krzepnięcia paliwa. Dzięki niemu nie tylko ochronisz wtryskiwacze, pompę oraz filtr, ale też ułatwisz sobie odpalanie silnika. Dobrą praktyką jest utrzymywanie wysokiego stanu paliwa, gdyż zapobiega to korozji zbiornika. 

Żywotność systemu wtrysku zwiększysz też, korzystając z preparatu do czyszczenia wtryskiwaczy. Jest to detergent, który rozpuszcza zanieczyszczenia i zapewnia wtryskom pełną przepustowość. Środki tego typu można wlać do baku (w odpowiedniej proporcji do paliwa) lub też podłączyć przewody paliwowe bezpośrednio do butelki z płynem. Warto jednak pamiętać, że środek ten służy do zapobiegania usterkom i nie wyeliminuje powstałych już zniszczeń lub poważnego zatkania dyszy. 

Dokładniejsze czyszczenie termiczno-chemiczne wykonasz w specjalistycznych pracowniach regeneracji wtryskiwaczy. Jeśli więc chcesz wyczyścić, zregenerować lub wymienić wtryski, zachęcamy do skorzystania z usług profesjonalistów. Najlepiej oceniane miejsca, w których naprawisz układ wtryskowy swojego samochodu, znajdziesz na stronie Motointegrator.com.